miércoles, 24 de diciembre de 2025

El Yoar y sus ventanas

 


     Esta semana os propongo ascender al Yoar visitando sus ventanas naturales, una excursión de unos 13 km. ida y vuelta y 1100 metros de desnivel.

     Desde el campo de fútbol de Larrá, en Kanpezu (coordenadas: 42.663081, -2.348809) tomamos la pista que parte al sur en dirección a la sierra y la seguimos como un par de kilómetros. En ese punto (coordenadas: 42.649214, -2.344687) salimos por la izquierda, por un empinado camino que se adentra en el bosque (la pista también lleva al Yoar, aunque con mayor recorrido).

     En el punto 42.649388, -2.334441 y, poco después, en 42.648539, -2.335505, seguimos el camino principal (hacia la derecha). Llegados a una pequeña campa (coordenadas: 42.647256, -2.336672) tomamos una senda que parte hacia la izquierda. En el punto 42.642531, -2.338682, un cruce, tomamos también el ramal izquierdo. Al rato llegamos a un collado en la cresta con un poste de señalización, justo en la frontera con Navarra (coordenadas: 42.638965, -2.338005), donde tomaremos a la derecha la senda paralela a la alambrada, que nos lleva a la cumbre (coordenadas: 42.634401, -2.348306).

     Para visitar las ventanas, primero nos acercamos al poste eléctrico situado en el punto: 42.633723, -2.347487 y bajamos por la cresta hacia el sur hasta el collado (coordenadas 42.631504, -2.346531. De ahí bajamos a derecho hacia el oeste por la vaguada de hierba hasta encontrar un sendero (coordenadas: 42.631463, -2.348182) que seguiremos hacia la izquierda (sur) pasando por 42.630466, -2.348866 hasta Collado Royo (coordenadas: 42.629391, -2.347826)

     En este punto dejamos la senda, bajamos por la cara este al punto 42.629342, -2.347775 y nos dirigimos, a través de un corredor de hierba y árboles (coordenadas 42.628679, -2.348306), a la Ventana de las Brujas (coordenadas: 42.628427, -2.348547), pequeño agujero que, según las leyendas, las brujas atravesaban a toda velocidad con sus escobas.

     Regresamos a Collado Royo y retomamos el sendero descendente en busca del Puente del Diablo. En el punto 42.627733, -2.349966 tomamos un empinado sendero ascendente que nos lleva directos al puente (coordenadas: 42.627613, -2.349555). No es posible cruzarlo; tan solo acercarse para contemplarlo desde una distancia segura.

     Disfrutad de la excursión y… ¡Hasta dentro de TRES semanas!

 

NOTAS:

     Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS y el que usan muchas aplicaciones.

     Podéis ver el resto de las fotos y/o vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2025/12/el-yoar-y-sus-ventanas.html, junto a más de un centenar de excursiones más.

domingo, 21 de diciembre de 2025

Euskal Mendi Korrikalariei Elkarrizketak: Paul Ormaetxea Bilbao

 Pyrenaica aldizkariko zenbaki berri bakoitzarekin batera, Euskal mendi korrikalari bati eginiko elkarrizketa argitaratuko dugu; formatu orijinalean eta bere osotasunean.

Atal berri honen helburua euskal mendi korrikalariak hobeto eta gertuagotik ezagutzea izango da.

Gure seigarren gonbidatua...


Paul Ormaetxea Bilbao (Murueta, 1996)

Prozesuen ingeniaria naiz ofizioz, eta mendi korrikalaria afizioz. Ingeniaritza Mekanikoko gradua ikasi nuen Bilboko Ingeniaritza Eskolan, eta horri esker gaur egun prozesuen ingeniari bezala nago lanean, egurrezko eraikuntzan espezializatutako enpresa batean.

Denbora librean, mendian galtzea eta bizikletan ibiltzea dira nire pasio nagusiak. Txikitatik aire libreko kirolak gustatu izan zaizkit, bereziki mendiarekin lotutakoak. Hori dela eta, 2018ra arte txirrindulari izan nintzen, eta gaur egun mendi korrikalari moduan jarraitzen dut.



Noiz eta nola hasi zinen mendian korrika?

2018. urtea izan zen nire txirrindulari ibilbidearen amaiera. Urte hori serio hartu nuen, baina gauzak ez ziren espero bezala atera. Lasterketak ez nituen bereziki gozatzen, baina entrenamenduak, batez ere mendialdean bizikletan ibiltzea, Pirinioetan adibidez izugarri gustatzen zitzaidan.

Momentu horretan argi ikusi nuen mendian ibili nahi nuela eta bizikletako azken lasterketa egin eta hurrengo astean Anbotoko Kilometro Bertikala korritu nuen. Han bizitako giroa ikaragarri gustatu zitzaidan, eta 2019an korrikan hasi nahi nuela erabaki nuen.

Gainera, Gernikako Arrolape taldean lagun ugari izateak asko lagundu zidan. Taldearen herrikotasunak eta giroak, konturatu gabe lasterketetan parte hartzera bultzatu zidan.


Mendi lasterketa kuttunena?

Lasterketa gero eta gehiago daude egutegian, eta horietatik asko oso politak dira. Bat aukeratzea ez da erraza, baina beti esaten dut lasterketa bat errepikatzen bada, zozergaitik izango da.

Aukeratu beharko banu, Arrasateko Udalatx Mendi Lasterketa aukeratuko nuke. Baliteke ibilbidearen aldetik ez izatea ikusgarriena, baina bertako herrikotasunak, jendearen animoek eta Udalatx mendiko presentziak berezi egiten dute. Hori guztia batuta lasterketa honek badu zerbait desberdina.




Zein izan da Mendi lasterketetan izan duzun momenturik hunkigarriena? Eta gogorrena?

Momentu hunkigarrienetako bat orain dela gutxi bizi nuen Zegama-Aizkorri lasterketan. Irteera lerroan egotea bera jada hunkigarria egin zitzaidan, eta lasterketako emaitzek are gehiago bete ninduten. Ibilbidean zehar lagun asko ikustea, eta helmugan familia zain edukitzea, emozioa areagotu zuten. Une ahaztezina izan zen niretzat.

Baina, kirol guztietan bezala, hemen ere badaude une gogorrak. Horietako bat 2023ko Val d'Aran-eko lasterketan bizi izan nuen. Egia esan, ezer larririk ez zitzaidan gertatu, baina lasterketa erdian erretiratu egin nintzen. Ingurua eta ibilbidea zoragarriak ziren, baina nik ez nuen batere disfrutatzen. Ez nuen ulertzen zer gertatzen zitzaidan, agian urteko lasterketarik politena zen eta hala ere, gutxien gozatzen ari nintzena. Beharbada ez nengoen psikologikoki prestatuta.



Argazki bat aukeratu, zergatik?

Argazki hau aukeratu dut, lehen aipatutako Arrasateko lasterketan ateratakoa. Emaitzen aldetik ez zen nabarmentzekoa izan, baina edukiz, oso berezia, nire lagun Ibaiekin egin nuen lasterketa. Bi urte genituenetik gara lagunak, eta kuadrilla berekoak gara. Afizio berdinak partekatzeak asko errazten du dena, eta ez gara bakarrak, txikitatik elkarrekin egon garen hainbat lagun gaude talde berean, Unai, Ander, goiti

Eta zer esanik ez, Arrolape taldearen bidez eta orain Euskal selekzioaren bidez ezagututako lagun kopuru handiaz. Giro horrek guztiak egiten du berezi esperientzia hau. Horregatik, helmugara lagun batekin iristeko irribarreak justifikatzen du guztiz egindako esfortzua.


Nola ikusten duzu mendi lasterketen etorkizuna? 

Kirol honen etorkizuna ez dut oso argi ikusten. Gero eta lasterketa gehiago daude, eta pixkanaka profesionalizatzen ari da. Diru inbertsio handiak egiten ari dira, eta lehen afizioz eta herri giroan egiten zen zerbait, orain gero eta gehiago lanbide moduan hartzen da.

Hala ere, horrek ez du zertan txarra izan. Garrantzitsuena da gure ingurua eta mendiarekin ditugun balioak errespetatzea, eta hori zainduz gero, kirolak hartu duen norabidea ere onargarria izan daiteke.


Zeintzuk dira zure hurrengo helburuak?

denboraldiaren lehen zatia bukatu berri dut eta orain udan, deskantsu txiki bat hartzea tokatzen da. Azken hilabeteotan lasterketa asko lehiatu ditut, eta ondo etorriko zait tarte batez lehiaketarik ez izatea.

Irailean berriz martxan izatea espero dut, nahiz eta oraindik ez dudan argi zer lehiatuko dudan. Skyrunning ligako pare bat lasterketa egitea gustatuko litzaidake, eta aukera izango banu, Marató dels Dementsen izateak ilusio handia egingo zidan. Datorrena datorrela orain arte moduan disfrutatzen jarraitzea da asmoa.



Entrenamendu eta elikadurari dagokionez, prestakuntza edo planifikazio bereziren bat jarraitzen duzu? 

Egia esan ez dut planifikazio zehatzik jarraitzen, baina horrek ez du esan nahi gogor entrenatzen ez naizenik edo elikadura zaintzen ez dudanik. Gauzak ahalik eta hobekien egiten saiatzen naiz  baina burua galdu gabe.

Txirrindularia izateak asko lagundu didala uste dut, batez ere nire gorputza hobeto ezagutzen eta entzuten. Hainbat urte eman ditut egutegi zehatz baten arabera entrenatzen eta psikologikoki oso gogorra izan daiteke entrenamendu jakin batzuk burutzea. Hala ere, nire errendimenduaren zati handi bat hortik datorrela uste dut momentu bakoitza bizitzea eta entrenamenduaz ere disfrutatzeko gai izatea. Horregatik, bizitza eta kirolaren arteko oreka bilatzen saiatzen naiz beti ere lana, lagunak eta familiarentzako denbora gordez.


Mendi Lasterketen Euskal selekzioan aritzeak zer ekarri dizu?

Lehenik eta behin, izugarrizko ohorea sentitzen dut Euskal Nazio hau ordezkatzeak. Uste dut egindako esfortzuari sari bat dela eta horrek oso harro sentiarazten nau.

Pertsonalki izugarrizko aukera moduan ikusten dut. Izan ere, selekzioari esker esperientzia paregabeak bizitzen ari naiz, bai inoiz ezagutuko ez nituzkeen lekuak eta lasterketak ezagutzeagatik, baina batez ere ezagututako pertsonengatik. Jende berri asko ezagutzeko aukera izan dut, eta aldi berean lagun asko egitekoa ere bai.

Beraz, pertsonalki oso aberasgarria den aukera bezala ikusten dut eta oso eskertuta nago aukera honegatik.

lunes, 15 de diciembre de 2025

🏡🏘️ESPINAMA-IGÜEDRI-SIERRA CARIELDA-LAS ILCES PAGADIA- ESPINAMA🐿️🦌🐎🐄🌳🍁🍂

 ESPINAMA. Goizeko 9ak dira eta prest gaude oinez hasteko. Orain arte euria egin du, eta erabat hodeitsua dago, baina zerbait altxatzea nahi duela dirudi. Azkenean, herritik atera eta batez ere basoetatik doan bide zirkularra egitera goaz.
 Pistaren alboan dauden basoak izugarri dotoreak daude eta gustora goaz.
 Igüedri-ra hurbiltzen gaudela aterako gara basotik. Gure atzean Coriscao agertzen da.
 Igüedri gure azpian geratzen da.
 Izugarrizko haritzak daude.
 Eta Espinama-ra heltzen. Herriko sarrera baino apur bat beherago aterako gara errepidera eta berehala gure abiapuntura. Bost ordu eta laurden inguruko ibilaldi bikaina izan da, erabat gomendagarria, udazken garaian batez ere.
HEMEN ERREPORTAJE OSOA, Leku mundiala...

domingo, 14 de diciembre de 2025

Artikutzako burdinolak

Powered by Wikiloc

 

Artikutzan lau dira ezagutzen diren burdinola hidraulikoak, Urdallue, Elama, Goizarin eta Artikutzako parajeetan kokatutakoa. Burdinola hidrauliko baten egituran hiru zati dira berezigarrienak: uharka, arragoa (mineralen kiskaltze-labea) eta lantegia. Azken honek oso egitura konplexua zuen, albo batean gurpil hidraulikoak kokatzen ziren ardatzak mugiarazteko; gurpil hauek gabia eta hauspoa martxan jartzen zituzten. Hauekin batera beste zenbait dependentzi eraikitzen ziren, hala nola langileen bizitokiak, kiskaldutako mineral eta egur-ikatzarentzat biltegiak eta “Olaetxea” edo burdinolaren arrendatariaren bizilekua.
Industria metalurgikoarekin guztiz loturik zegoen ikazkintza izan da paisaia eraldatu duen beste jardueretako bat eta horren lekuko pagadietan aurki daitezkeen “txondor-plaza” (txondorrak eraikitzeko plataformak) ugariak. Ekonomi guztia egurraren inguruan oinarrituta zegoenez, jarduera industrial honek eragin nabarmena izan zuen Artikutzako basoetan. Gaur egun, paraje hauek isiltasunean murgildurik daude, eta naturak galdutako espazioa berreskuratu du.

Artikutzako auzoaren ikuspegia


Olajaundi etxea

Orreagako mugarria

Ostatu Zahar

Almandoz etxea

Artikutzako erreka

Goroldioaren erreinuan

Ola-Zubieta

Elama ibaia

Goizaringo zubia

Goizaringo burdinola

Goizaringo burdinola

Goizaringo burdinola

Pago lerdena

Pagadian zehar

Elamako burdinola

Elamako burdinola

Elamako burdinola

Otarango pagadia

Otarango pagadia

Otarango pagadia

Urdallueko zubitxoa

Urdallueko burdinola



San Agustin ermita

miércoles, 10 de diciembre de 2025

Menditxiki: Brazatoko Ibon Garaiak

Powered by Wikiloc

 


Ibilbide ezin hobea Panticosako goi mendia ezagutzeko, bainuetxetik bertatik abiatzen diren beste batzuk bezain ibilia ez den ibilbide batean. Helburua Brazatoko Ibon Garaietara iristea da, jatorri glaziarreko zirku batean kokatuta baitaude, 2700 metroko altuera gainditzen duten mendiekin.

Horretarako, une oro jarraitu beharko dugu GR 11ren trazadura, Pirinioetako Bidexka, eta, jarraituz gero, ondoko Bujaruelo haranera eramango gaitu. Igoera horrek ez du zailtasun teknikorik. Kontuan izan behar da goi mendiko bidezidorra dela, eta, beraz, deserosotasuna dago jokoan, hau da, desegindako lurretan ibiltzea, ibilbidearen goiko aldean harri asko baitago. Baina gaurko honetan hau ez da arazo izango, elur erraketekin beteko dugu ibilbidea.

Igoeran ondo bereizitako hiru tarte daude: lehenengo solairua koniferoen baso-eremutik igarotzen da; bigarren solairua, berriz, azpiplanotik, non landare-murrizketa nabarmena den (pinu beltzaren orban sakabanatuak); eta azken alpetarra, non ia ez dauden bizirik dirauten flora-lagin batzuk.












Peruaitz y sus cuevas

     Esta semana os propongo ascender al Peruaitz desde el parking de Zumarraundi (municipio de Zalduondo) visitando varias cuevas cercanas, una excursión de unos 11 km. ida y vuelta y 550 metros de desnivel.

     La primera parte del recorrido, que resumo a continuación, la explico con detalle en una publicación anterior (https://pateandoalava.blogspot.com/2025/06/onbakutz-y-cuevas-de-urdabide.html). Desde el fondo del parking (coordenadas: 42.922955, -2.321590) seguimos 1,2 km. por la senda que sube por la vaguada, que pasa a camino y después a calzada medieval, hasta poco antes del puerto de Lizarrate (coordenadas 42.931197, -2.323609), donde salimos por una senda a la izquierda, que es el Camino Ignaciano (flechas naranja) y la GR282 (marcas rojas y blancas). Seguimos esa GR 4 km. hasta las inmediaciones del refugio de Perusaroi (coordenadas: 42.950314, -2.352396), que tenemos a nuestra derecha. Mirando al refugio veremos a su izquierda una alta peña (Peruaitz).

     Cruzamos el prado más allá del refugio hasta el punto 42.951059, -2.351267, donde se inicia la fácil ascensión a Peruaitz señalizada por hitos de piedras y marcas amarillas. A medio camino podemos desviarnos en el punto 42.951645, -2.350661 para visitar algunas de las cuevas en la base de la mole de roca, donde termina la hierba. La primera de ellas está tras unas ortigas en el punto 42.951937, -2.350644. Si seguimos rodeando la peña encontraremos alguna más, seguramente conectadas con la anterior. Tras la visita, regresamos a la senda de subida y hacemos cumbre (coordenadas: 42,952097, -2,350470).

     Bajamos a la campa y nos dirigimos a explorar unas cuevas sencillas en la pared al sur del refugio (coordenadas: 42.949925, -2.350833). Se trata de varias oquedades que forman dos pequeños tubos con entrada y salida que en tiempos debió de ser el curso de un único regato subterráneo.

     Abandonamos la pared y nos dirigimos al fondo (este) de la campa (coordenadas: 42.950734, -2.349540), continuamos 20 metros más y, en el fondo de una dolina, llegamos a la preciosa cueva de Perusaroi (coordenadas: 42.950615, -2.348702), de grandes dimensiones, con bonitas formaciones y el cauce de un río subterráneo.

     Disfrutad de la excursión y, como siempre, no olvidéis respetar las formaciones y a los habitantes de la oscuridad. ¡Hasta dentro de dos semanas!

  

NOTAS:

     Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS y el que usan muchas aplicaciones.

     Podéis ver el resto de las fotos y/o vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2025/12/peruaitz-y-sus-cuevas.html, junto a más de un centenar de excursiones más.