miércoles, 29 de marzo de 2023
"EL OCHO" de Candanchu
domingo, 26 de marzo de 2023
PETRECHEMA, regreso al Pirineo. 19-2-23
Llevaba un año sin pisar el Pirineo, desde aquel 5 de febrero del 22, que bajando del pico Fenias me rompí el cruzado, y tras la larga recuperación tocaba volver a disfrutar del Pirineo y el monte elegido para la vuelta es el Petrechema, uno fácil, para que nos devuelva sensaciones perdidas y podamos disfrutar de la jornada de la vuelta. En esta ocasión tan señalada me acompaña el amigo José Marí.
Comenzamos la subida desde el refugio de Linza, muy concurrido a las ocho y media de la mañana, el día es esplendido, no hay ni una nube, pero nos sorprende la poca nieve que hay en la zona, aun así cargamos con las raquetas y el material de invierno, crampones y piolet. Cruzamos el pequeño puente para salvar la regata y nos dirigimos en dirección E. subiendo una pendiente hasta que se suaviza y desciende a media ladera hasta la fuente de Linza, donde al fondo hay una cabaña que dejaremos a la derecha. Vamos subiendo por las laderas de Lapakiza, con poca o nada de nieve, en dirección E. por fuerte pendiente hasta que suaviza y llegamos hasta el collado de Linza. Seguimos por la senda de la derecha y al poco nos ponemos los crampones ya que vamos a media ladera norte y la poca nieve que hay está bastante dura. Alcanzamos un pequeño collado, donde nos quitamos los crampones, una pareja que baja de la cima nos dice que está prácticamente limpia la última pala. Giramos a la izquierda, hasta alcanzar el inicio de la pala oeste del Petretxema que remontamos sin problemas llegando a la cima.
sábado, 25 de marzo de 2023
Egiarko mairu-baratzeak
Oiartzungo estazio megalitikoa, izen bereko
harana osatzen duten mendietan kokaturik dago. Gaur egun, trikuharri bat eta 60
mairu-baratze (harrespil) daude 18 gunetan kokaturik. Ibilbide zirkular hau
burutuz gero, horietako bat ezagutzeko parada izango dugu, zazpi mairu-baratzez
osatutako Egiarko harrespil-gunea hain zuzen ere.
Oiartzungo Ergoien auzoan dagoen Olaizola
jatetxearen aparkalekuan emango diogu hasiera ibilaldiari. Errepidearen beste
aldean dagoen Arditurriko bidegorrira igo eta bertatik laurehun metro pasatxo
beteko ditugu bidegurutze batekin topo egin arte. Bidegorria utzi eta
eskuinetik ateratzen den bide zabaletik aurrera egingo dugu. Porlanezko bidean
zehar, Telleritxiki baserria lehenik, eta geroago Lezoti eta Bornaetxea
etxaldearen ondotik igaroko gara Zuloagagainera heldu arte. Hemen porlanezko
bidea amaitu eta eskuinetik gorantz egiten duen lurrezko bidetik gora egingo dugu. Gaztainondo eta pinu artean
zabaltzen den bideak Larremotx baserri ederraren ondora eramango gaitu.
Baserriraino heltzen den bide zabaletik jarraituko dugu eta gain batera
heltzean hau utzi eta eskuinetik marrazten den xendan zehar Egiederrera igotzen
hasiko gara. Puntu honetan bat egingo dugu Oiartzundik Elurretxeko leporaino
doan PR-Gi 1011 bide balizatuarekin.
Tontorrera zuzentzen den malda piko eta gogorrari
ekingo diogu segidan eta, gora heltzean, ikuspegi zabalaz gozatzeko aukera
izango dugu. Tontorretik ateratzen den bidezidorretik erraz ailegatuko gara
Egiarko multzo megalitikora. Burdin Arokoa den multzo hau P. Soralucek aurkitu
zuen 1909an, eta 1912an eta 1967an induskatu zuten Telesforo Aranzadik eta Jesus
Altunak, hurrenez hurren. Urte askoan zehar, bertan zuhaiztia zegoen, eta,
beraz, gaur egun ikus daitekeena antzina oharkabean pasatzen zen. Multzo
megalitiko ikusgarri honek zazpi mairu-baratze (harrespil) ditu eta horietako
batek ia bi metroko lekukoa du. Harrespil horiek diametro desberdinak dituzte
(2 eta 7,5 metro artekoak), eta bertako osagaiek ere askotariko tamaina, forma
eta altuera dute. Inguruan dauden harkaiztegietako blokeez osaturik daude,
baina horietako bat harkaitz-azaleratze natural batean dago.
Trikuharriak baino geroago eraikiak dira harrespilak edo lurpean
sartutako harriez osatutako zirkuluak. Mairu-baratze edo Jentil-baratze ere
deitzen zaie. Harrespil hauen barruan lurperatuta, hildakoak erraustearen
ondoriozko errautsen zati bat gordetzen zuten. Errausketa barrutiaz kanpo
egiten zuten, urrunduta, eta egur eta hezur erreen errautsak harrespilaren zentrora
eramaten zituzten, eta bertan uzten zituzten, zuzenean lurzoruaren gainean edo
harriz osatutako kutxatxo batean.
Multzo megalitiko ederrari bisita egin eta gero, bide landu eta eroso
batek muinoa inguratu eta Elurretxera doan errepidera eramango gaitu, bi
argibide-taulen ondora. Errepidearen azpiko aldetik marrazten den xendan
barrena Buenavista baserrira jaisten den porlanezko pistara aterako gara eta
bertatik igoko gara errepidearekin bat egin arte. Hau gurutzatu eta aurrez
aurre dugun bidetik igotzen jarraituko dugu. Bide-seinale
zuri eta horiek eskuinera egitera gonbidatuko gaituzte eta bertatik zabaltzen
den bidean zehar, Lerungo haitzak inguratu eta Lerunzabalera iritsiko gara.
Beltzaizko gaina inguratzen duen bideak Bosbidetako lepora eramango gaitu.
Puntu honetan balizatutako bidea utzi eta aurrez aurre dugun porlanezko bide
zabaletik jaisten hasiko gara. Bihurgunera heldu aurretik, ezkerretik ateratzen
den lurrezko pista hartu eta bertatik jarraituko dugu altuera galtzen
Arditurriko meategien aparkalekuraino iritsi arte. Meategietara doan bidea
ezkerrera utzita, Arditurriko bidegorritik hiru kilometro bete beharko ditugu
abiapuntura itzultzeko.
Klikatu hemen
ARGAZKIAK ikusteko
http://askemikel.blogspot.com/2023/03/egiarko-mairu-baratzeak.html
jueves, 23 de marzo de 2023
Ipergorta y cueva
Esta semana os propongo ascender al Ipergorta (en Bizkaia) visitando una cueva de camino, una excursión de unos 20 km. ida y vuelta.
Comenzamos la excursión desde aparcamiento de la Casa del Parque del Gorbea (coordenadas: 42.985272, -2.831238), desde donde tomamos la pista que discurre en dirección norte (la GR-282), que hemos de seguir hasta el menhir del Arlobi (coordenadas: 43.031525, -2.828619). No voy a extenderme en este tramo puesto que ya lo expliqué con todo detalle en un artículo anterior; si lo deseáis, podéis consultar AQUÍ los detalles de esa excursión.
Desde el menhir continuamos la pista forestal que sube a derecho, ya en tierras de Bizkaia, la fuerte pendiente en dirección noreste. Al cabo de unos 100 metros, la pista gira a la izquierda (noroeste) haciendo más suave la subida para después descender, siempre por la ladera oeste del Usotegieta.
A los tres kilómetros y medio tras dejar atrás el menhir, llegamos a un cruce (coordenadas: 43.050607, -2.822841) en el que tomaremos el ramal de la derecha. Un poste de señalización nos confirma que esa es nuestra dirección para alcanzar la cumbre del Ipergorta.
En apenas 100 metros del cruce, una puerta metálica nos permite salvar un vallado para el ganado. Pocos metros después, la pista gira a la izquierda y justo ahí, en el roquedal que vemos a nuestra izquierda (coordenadas: 43.049480, -2.822433), un pequeño agujero es la entrada a una cueva.
El interior es, básicamente, una amplia sala de escasa altura, donde apenas podemos estar en cuclillas. Al fondo se ve otra boca a la que nos podemos acercar gateando. Y también gateando podemos entrar en una estrecha galería, a la izquierda de esa 2ª boca, que conduce a una pequeña sala con pintorescos grupos de estalactitas entre los que el barro del techo produce un bonito contraste de colores. En este punto, una sima nos invita a dar por terminada la visita a la cueva.
Continuamos. Nuestra pista es, además, la GR-12, así que las señales que iremos encontrando nos conducirán, entre bordas de pastores y curiosas formaciones rocosas, a las inmediaciones de la cumbre en apenas un kilómetro. En ese punto (coordenadas: 43.050166, -2.812840), abandonamos la pista y ascendemos la loma por una senda que parte en dirección norte hasta la misma cima del Ipergorta, a apenas 200 metros.
Disfrutad de la excursión y, como siempre, no olvidéis respetar las formaciones y a los habitantes de la oscuridad. ¡Hasta otra semana!
Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS
y el que usa Google Maps (podéis copiarlas y pegarlas directamente en Google
Maps tal como están escritas).
Podéis ver el resto de las fotos y/o
vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2023/03/ipergorta-y-cueva.html,
junto a varias decenas más de excursiones.
viernes, 17 de marzo de 2023
Larreineta eta Zugastieta
Trapagaran herrian
dagoen funikularra hartuko dugu Larreineta auzoraino iristeko. Trenbidea 1926an
inauguratu zuten, eta hasieran meategietako langileak garraitzen bazituen ere,
meategietan ateratako burdinak ere garraiatzeko erabili zuten. Gaur egun,
bisitari eta bi herrietako biztanleek erabiltzen dute batik bat, eta 2014tik
Eusko Jaurlaritzak “Monumentu multzo” izendatu zuen. Kilometro pasatxo duen
aldapa bizia gainditzen duen funikularrak Larreineta auzoan utziko gaitu, gure
ibilaldi honen abiapuntuan hain zuzen ere.
Herriaren goiko
aldera joko dugu eta, Zugastietara zuzentzen den errepidea gure eskuinera
utziz, ezker aldetik zabaltzen den lurrezko pistatik aurrera egingo dugu. Geltokitik
abiatu eta kilometro bat ibili ostean, Parkotxa aintziraren ertzera iritsiko
gara. Forma ia biribila duen aintzira landaretza ugariz inguraturik dago eta
bertan, aintziraren ertzera gerturatuko gaituzten egurrezko zenbait begiratoki
ikusiko ditugu. Bide belartsuak aintzira inguratzera gonbidatuko gaitu, baina
beste muturrera heldu aurretik, bideak Zuloko aintziraren aldera bira egiten
du. Honen ondotik segituz, kolore marroiz margoturiko egurrezko zutoin txiki
batzuk erakutsiko digute jarraitu beharreko norabidea.
Inguru ikusgarri
honetan dago kokatuta “Meatzalde Goikoa Parkea”, eskultura parkea, non hainbat
eskultoreen obrak ikus ditzakegun: Nestor
Basterretxea, Iñigo Arregi, Guillermo Olmo, Karmelo Gañan, Jose Antonio
Legorburu, Mariemi Otaola, Victor Arrizabalaga eta Alex Morlotezen lanak.
Ibilbide osoa aire zabaleko eskulturaz josita dago, baina zoritxarrez horietako
batzuk bestelako “pintadaz” zikindu dituzte. Hala ere, ikusgarriak dira oso,
batik bat ingurune berezi honetan sortzen duten magia. Parkotxa aintziraren ondoan “Aizkoate”, eta
honen gain aldean, berriz, “Hambre” eta “Zutik” eskulturak ikusiko ditugu.
Ibilbidearen zati
honetan, meatze-galeria bat ezagutzeko aukera ere izango dugu, dozenaka
metrotan bisitatu ahal izateko egokitua. Zuloko aintziraren hormetan,
“Sustraiak” eskultura eskegita, eta aurrera jarraituz, “Momento” izenekoa.
Blondis aintziraren behatokitik ikuspegi zabala izango dugu eta bere ertzeraino
jaitsiko gara segidan, garai batean paraje hauetan izan zen jarduna imajinatuz.
Bide beretik atzera egin eta “Lurraren tximiniak” eskulturaren ondotik pasa eta
gero, ezkerretik ateratzen den bide zabala hartuko dugu. Honen amaieran, iturri
agortu bat eta Ama Birjina baten iruditxoa arrokan eginiko zulotxo batean
sartuta ikusiko dugu.
Bide nagusira
itzuliko gara berriro, eta bertatik, Ostion aintziraren urak ikusiko ditugu
gertu. Bere ertzera gerturatu nahi izanez gero, ezker aldetik ateratzen diren
bideak erabili ditzakegu. Atsedenleku nagusira gerturatuko gara segidan eta
bertan hainbat eskultura han eta hemen barreiaturik: “Azpiegitura”,
“Elkarrizketa”, “El espectador” eta “La desocupación del cubo” izenekoak. Bide nabarmenak aintzira inguratzen
jarraitzen du eta bertatik segituz, beste obra batzuk izango ditugu aurrez
aurre: “Lurraren alde”, Lolita” eta “Begirada” eskulturak. Puntu honetan,
Zugastieta auzora igoko gara eta bertako kaleetan murgilduz bertako historia
gogora ekarriko dugu.
1877 urtearen
inguruan sortu zen auzoa, mendi hauetako azken zuhaitzen ondoan altxatutako etxolatzarretatik
abiatuta, meategien albo-alboan. Meatze ekoizpenarekin batera, hazkundea oso
azkarra izan zen, atzerriko konpainiek, Triano mendien meatze-ustiapenari
bultzada handia eman baitzioten. Horren ondorioz, Espainiako leku askotatik
langile kopuru handia etorri zen, meategien ondoan herriak sortuz. 1910ean,
Zugastietak hiru mila biztanle baino gehiago zituen eta honako zerbitzuak
eskaintzen zituen: eliza, eskola publikoak eta pribatuak, ospitalea, Guardia
Zibilaren kuartela, bake-epaitegia, bi zinema, pilotalekua, musika-banda,
ekonomatua, egoitza sindikalak, sozietate kulturalak eta, denda eta taberna
ugari. Meatze-jarduerak behera egin zuenean, jendea beste industria gune
batzuetara joan zen, eta joera hori XX. mendeko berrogeita hamarreko
hamarkadatik aurrera areagotu zen. Zugaztieta auzoa, langileen mugimenduaren
hastapenekin eta Espainiako sozialismoaren sorrerarekin lotzen da.
2003. urtean, Eusko
Jaurlaritzak Multzo Monumentalaren kategoriako Ondare Kultural izendatu zuen
Zugastietako meatzarien herria, bertako hiri-egitura berezia babesteko asmoz. Abiapuntura
itzultzeko tenorean, burdinaren paraje berezi eta eder hauei agur esango diegu.
Bi auzoak lotzen dituen errepidearen
paraleloan marrazten den bidetik aurrera egingo dugu eta Larreinetara heldu
aurretik, errepidearen horma luzean margotutako muralean ikusi ahal izango
ditugu garai bateko jardunaren irudi politak. Funikularraren geltokira jaitsi
eta amitutzat emango dugu ibilaldia.
Klikatu
hemen ARGAZKIAK ikusteko
http://askemikel.blogspot.com/2023/01/larreineta-eta-zugastieta.html
CANDINA, SOLPICO. hain hurbil, hain txiki eta hain ederra, itsasora begira, hain malkartsua
Hain hurbil, hain txiki, hain ederra, itsasora begira, hain malkartsua. ZORAGARRIA!!
Deabruaren begi bat Bi begi Ez da erraza hemendik ibiltzea.
Alde batetik edo bestetik itsasora begira.
![]() | |
Putreak ere ba dira protagonistak. |
IBILBIDE OSOA HEMEN :
https://mendipitxinkolore.blogspot.com/2023/03/orinon-sonabia-candina-solpico-ojos-del.html