"EL OCHO" de Candanchu

Otra semana que va pasando de largo. Tras ella se augura un finde más de enmarcar y antes de que llegue, toca sacar la larga lista y poner a funcionar el coco. Antes de articular la primera sílaba, Leyre se adelanta y propone tachar una vuelta pendiente por el entorno de Candanchu.. una vuelta que en su momento nombramos como "El Ocho" y que recorre algunos lugares "icónicos" fuera pista.

Dado el momento de partir, no hacemos esperar a las ganas e impaciencia y nos dirigimos hacia las blancas alturas que ven nacer al Aragón.. pero justo cuando el mundo tiene la misma idea cosa que ya sabíamos. Las ganas pasan a stand-by y la impaciencia a paciencia para sobrellevar esas largas hileras de luces rojas y humos; que más pronto que tarde, a pesar de lo que podía parecer, nos lleva a buen puerto y de ahí a descansar.

Crónica: Ocho de Candanchu

Del Rio

PETRECHEMA, regreso al Pirineo. 19-2-23

 

Llevaba un año sin pisar el Pirineo, desde aquel 5 de febrero del 22, que bajando del pico Fenias me rompí el cruzado, y tras la larga recuperación tocaba volver a disfrutar del Pirineo y el monte elegido para la vuelta es el Petrechema, uno fácil, para que nos devuelva sensaciones perdidas y podamos disfrutar de la jornada de la vuelta. En esta ocasión tan señalada me acompaña el amigo José Marí. 

 Comenzamos la subida desde el refugio de Linza, muy concurrido a las ocho y media de la mañana,  el día es esplendido, no hay ni una nube, pero nos sorprende la poca nieve que hay en la zona, aun así cargamos con las raquetas y el material de invierno, crampones y piolet. Cruzamos el pequeño puente para salvar la regata y nos dirigimos en dirección E. subiendo una pendiente hasta que se suaviza y desciende a media ladera hasta la fuente de Linza, donde al fondo hay una cabaña que dejaremos a la derecha. Vamos subiendo por las laderas de Lapakiza, con poca o nada de nieve, en dirección E. por fuerte pendiente hasta que suaviza y llegamos hasta el collado de Linza.  Seguimos por la senda de la derecha y al poco nos ponemos los crampones ya que vamos a media ladera norte y la poca nieve que hay está bastante dura. Alcanzamos un pequeño collado, donde nos quitamos los crampones, una pareja que baja de la cima nos dice que está prácticamente limpia la última pala. Giramos a la izquierda,  hasta alcanzar el  inicio de la pala oeste del Petretxema que remontamos sin problemas llegando a la cima. 

El repor completo en: https://covaloria.blogspot.com/2023/03/petrechema-el-regreso-al-pirineo.html

Egiarko mairu-baratzeak

 

Oiartzungo estazio megalitikoa, izen bereko harana osatzen duten mendietan kokaturik dago. Gaur egun, trikuharri bat eta 60 mairu-baratze (harrespil) daude 18 gunetan kokaturik. Ibilbide zirkular hau burutuz gero, horietako bat ezagutzeko parada izango dugu, zazpi mairu-baratzez osatutako Egiarko harrespil-gunea hain zuzen ere.

 

Oiartzungo Ergoien auzoan dagoen Olaizola jatetxearen aparkalekuan emango diogu hasiera ibilaldiari. Errepidearen beste aldean dagoen Arditurriko bidegorrira igo eta bertatik laurehun metro pasatxo beteko ditugu bidegurutze batekin topo egin arte. Bidegorria utzi eta eskuinetik ateratzen den bide zabaletik aurrera egingo dugu. Porlanezko bidean zehar, Telleritxiki baserria lehenik, eta geroago Lezoti eta Bornaetxea etxaldearen ondotik igaroko gara Zuloagagainera heldu arte. Hemen porlanezko bidea amaitu eta eskuinetik gorantz egiten duen lurrezko bidetik  gora egingo dugu. Gaztainondo eta pinu artean zabaltzen den bideak Larremotx baserri ederraren ondora eramango gaitu. Baserriraino heltzen den bide zabaletik jarraituko dugu eta gain batera heltzean hau utzi eta eskuinetik marrazten den xendan zehar Egiederrera igotzen hasiko gara. Puntu honetan bat egingo dugu Oiartzundik Elurretxeko leporaino doan PR-Gi 1011 bide balizatuarekin.

 

Tontorrera zuzentzen den malda piko eta gogorrari ekingo diogu segidan eta, gora heltzean, ikuspegi zabalaz gozatzeko aukera izango dugu. Tontorretik ateratzen den bidezidorretik erraz ailegatuko gara Egiarko multzo megalitikora. Burdin Arokoa den multzo hau P. Soralucek aurkitu zuen 1909an, eta 1912an eta 1967an induskatu zuten Telesforo Aranzadik eta Jesus Altunak, hurrenez hurren. Urte askoan zehar, bertan zuhaiztia zegoen, eta, beraz, gaur egun ikus daitekeena antzina oharkabean pasatzen zen. Multzo megalitiko ikusgarri honek zazpi mairu-baratze (harrespil) ditu eta horietako batek ia bi metroko lekukoa du. Harrespil horiek diametro desberdinak dituzte (2 eta 7,5 metro artekoak), eta bertako osagaiek ere askotariko tamaina, forma eta altuera dute. Inguruan dauden harkaiztegietako blokeez osaturik daude, baina horietako bat harkaitz-azaleratze natural batean dago.

 

Trikuharriak baino geroago eraikiak dira harrespilak edo lurpean sartutako harriez osatutako zirkuluak. Mairu-baratze edo Jentil-baratze ere deitzen zaie. Harrespil hauen barruan lurperatuta, hildakoak erraustearen ondoriozko errautsen zati bat gordetzen zuten. Errausketa barrutiaz kanpo egiten zuten, urrunduta, eta egur eta hezur erreen errautsak harrespilaren zentrora eramaten zituzten, eta bertan uzten zituzten, zuzenean lurzoruaren gainean edo harriz osatutako kutxatxo batean.

 

Multzo megalitiko ederrari bisita egin eta gero, bide landu eta eroso batek muinoa inguratu eta Elurretxera doan errepidera eramango gaitu, bi argibide-taulen ondora. Errepidearen azpiko aldetik marrazten den xendan barrena Buenavista baserrira jaisten den porlanezko pistara aterako gara eta bertatik igoko gara errepidearekin bat egin arte. Hau gurutzatu eta aurrez aurre dugun bidetik igotzen jarraituko dugu. Bide-seinale zuri eta horiek eskuinera egitera gonbidatuko gaituzte eta bertatik zabaltzen den bidean zehar, Lerungo haitzak inguratu eta Lerunzabalera iritsiko gara. Beltzaizko gaina inguratzen duen bideak Bosbidetako lepora eramango gaitu. Puntu honetan balizatutako bidea utzi eta aurrez aurre dugun porlanezko bide zabaletik jaisten hasiko gara. Bihurgunera heldu aurretik, ezkerretik ateratzen den lurrezko pista hartu eta bertatik jarraituko dugu altuera galtzen Arditurriko meategien aparkalekuraino iritsi arte. Meategietara doan bidea ezkerrera utzita, Arditurriko bidegorritik hiru kilometro bete beharko ditugu abiapuntura itzultzeko.

 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko

http://askemikel.blogspot.com/2023/03/egiarko-mairu-baratzeak.html

Powered by Wikiloc

Ipergorta y cueva

 

      Esta semana os propongo ascender al Ipergorta (en Bizkaia) visitando una cueva de camino, una excursión de unos 20 km. ida y vuelta.

     Comenzamos la excursión desde aparcamiento de la Casa del Parque del Gorbea (coordenadas: 42.985272, -2.831238), desde donde tomamos la pista que discurre en dirección norte (la GR-282), que hemos de seguir hasta el menhir del Arlobi (coordenadas: 43.031525, -2.828619). No voy a extenderme en este tramo puesto que ya lo expliqué con todo detalle en un artículo anterior; si lo deseáis, podéis consultar AQUÍ los detalles de esa excursión.

     Desde el menhir continuamos la pista forestal que sube a derecho, ya en tierras de Bizkaia, la fuerte pendiente en dirección noreste. Al cabo de unos 100 metros, la pista gira a la izquierda (noroeste) haciendo más suave la subida para después descender, siempre por la ladera oeste del Usotegieta.

     A los tres kilómetros y medio tras dejar atrás el menhir, llegamos a un cruce (coordenadas: 43.050607, -2.822841) en el que tomaremos el ramal de la derecha. Un poste de señalización nos confirma que esa es nuestra dirección para alcanzar la cumbre del Ipergorta.

     En apenas 100 metros del cruce, una puerta metálica nos permite salvar un vallado para el ganado. Pocos metros después, la pista gira a la izquierda y justo ahí, en el roquedal que vemos a nuestra izquierda (coordenadas: 43.049480, -2.822433), un pequeño agujero es la entrada a una cueva.

     El interior es, básicamente, una amplia sala de escasa altura, donde apenas podemos estar en cuclillas. Al fondo se ve otra boca a la que nos podemos acercar gateando. Y también gateando podemos entrar en una estrecha galería, a la izquierda de esa 2ª boca, que conduce a una pequeña sala con pintorescos grupos de estalactitas entre los que el barro del techo produce un bonito contraste de colores. En este punto, una sima nos invita a dar por terminada la visita a la cueva.

     Continuamos. Nuestra pista es, además, la GR-12, así que las señales que iremos encontrando nos conducirán, entre bordas de pastores y curiosas formaciones rocosas, a las inmediaciones de la cumbre en apenas un kilómetro. En ese punto (coordenadas: 43.050166, -2.812840), abandonamos la pista y ascendemos la loma por una senda que parte en dirección norte hasta la misma cima del Ipergorta, a apenas 200 metros.

     Disfrutad de la excursión y, como siempre, no olvidéis respetar las formaciones y a los habitantes de la oscuridad. ¡Hasta otra semana!

NOTAS:

     Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS y el que usa Google Maps (podéis copiarlas y pegarlas directamente en Google Maps tal como están escritas).

     Podéis ver el resto de las fotos y/o vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2023/03/ipergorta-y-cueva.html, junto a varias decenas más de excursiones.

Larreineta eta Zugastieta

 

Trapagaran herrian dagoen funikularra hartuko dugu Larreineta auzoraino iristeko. Trenbidea 1926an inauguratu zuten, eta hasieran meategietako langileak garraitzen bazituen ere, meategietan ateratako burdinak ere garraiatzeko erabili zuten. Gaur egun, bisitari eta bi herrietako biztanleek erabiltzen dute batik bat, eta 2014tik Eusko Jaurlaritzak “Monumentu multzo” izendatu zuen. Kilometro pasatxo duen aldapa bizia gainditzen duen funikularrak Larreineta auzoan utziko gaitu, gure ibilaldi honen abiapuntuan hain zuzen ere.

 

Herriaren goiko aldera joko dugu eta, Zugastietara zuzentzen den errepidea gure eskuinera utziz, ezker aldetik zabaltzen den lurrezko pistatik aurrera egingo dugu. Geltokitik abiatu eta kilometro bat ibili ostean, Parkotxa aintziraren ertzera iritsiko gara. Forma ia biribila duen aintzira landaretza ugariz inguraturik dago eta bertan, aintziraren ertzera gerturatuko gaituzten egurrezko zenbait begiratoki ikusiko ditugu. Bide belartsuak aintzira inguratzera gonbidatuko gaitu, baina beste muturrera heldu aurretik, bideak Zuloko aintziraren aldera bira egiten du. Honen ondotik segituz, kolore marroiz margoturiko egurrezko zutoin txiki batzuk erakutsiko digute jarraitu beharreko norabidea.

 

Inguru ikusgarri honetan dago kokatuta “Meatzalde Goikoa Parkea”, eskultura parkea, non hainbat eskultoreen obrak ikus ditzakegun: Nestor Basterretxea, Iñigo Arregi, Guillermo Olmo, Karmelo Gañan, Jose Antonio Legorburu, Mariemi Otaola, Victor Arrizabalaga eta Alex Morlotezen lanak. Ibilbide osoa aire zabaleko eskulturaz josita dago, baina zoritxarrez horietako batzuk bestelako “pintadaz” zikindu dituzte. Hala ere, ikusgarriak dira oso, batik bat ingurune berezi honetan sortzen duten magia.  Parkotxa aintziraren ondoan “Aizkoate”, eta honen gain aldean, berriz, “Hambre” eta “Zutik” eskulturak ikusiko ditugu.

 

Ibilbidearen zati honetan, meatze-galeria bat ezagutzeko aukera ere izango dugu, dozenaka metrotan bisitatu ahal izateko egokitua. Zuloko aintziraren hormetan, “Sustraiak” eskultura eskegita, eta aurrera jarraituz, “Momento” izenekoa. Blondis aintziraren behatokitik ikuspegi zabala izango dugu eta bere ertzeraino jaitsiko gara segidan, garai batean paraje hauetan izan zen jarduna imajinatuz. Bide beretik atzera egin eta “Lurraren tximiniak” eskulturaren ondotik pasa eta gero, ezkerretik ateratzen den bide zabala hartuko dugu. Honen amaieran, iturri agortu bat eta Ama Birjina baten iruditxoa arrokan eginiko zulotxo batean sartuta ikusiko dugu.

 

Bide nagusira itzuliko gara berriro, eta bertatik, Ostion aintziraren urak ikusiko ditugu gertu. Bere ertzera gerturatu nahi izanez gero, ezker aldetik ateratzen diren bideak erabili ditzakegu. Atsedenleku nagusira gerturatuko gara segidan eta bertan hainbat eskultura han eta hemen barreiaturik: “Azpiegitura”, “Elkarrizketa”, “El espectador” eta “La desocupación del cubo” izenekoak.  Bide nabarmenak aintzira inguratzen jarraitzen du eta bertatik segituz, beste obra batzuk izango ditugu aurrez aurre: “Lurraren alde”, Lolita” eta “Begirada” eskulturak. Puntu honetan, Zugastieta auzora igoko gara eta bertako kaleetan murgilduz bertako historia gogora ekarriko dugu.

 

1877 urtearen inguruan sortu zen auzoa, mendi hauetako azken zuhaitzen ondoan altxatutako etxolatzarretatik abiatuta, meategien albo-alboan. Meatze ekoizpenarekin batera, hazkundea oso azkarra izan zen, atzerriko konpainiek, Triano mendien meatze-ustiapenari bultzada handia eman baitzioten. Horren ondorioz, Espainiako leku askotatik langile kopuru handia etorri zen, meategien ondoan herriak sortuz. 1910ean, Zugastietak hiru mila biztanle baino gehiago zituen eta honako zerbitzuak eskaintzen zituen: eliza, eskola publikoak eta pribatuak, ospitalea, Guardia Zibilaren kuartela, bake-epaitegia, bi zinema, pilotalekua, musika-banda, ekonomatua, egoitza sindikalak, sozietate kulturalak eta, denda eta taberna ugari. Meatze-jarduerak behera egin zuenean, jendea beste industria gune batzuetara joan zen, eta joera hori XX. mendeko berrogeita hamarreko hamarkadatik aurrera areagotu zen. Zugaztieta auzoa, langileen mugimenduaren hastapenekin eta Espainiako sozialismoaren sorrerarekin lotzen da.

 

2003. urtean, Eusko Jaurlaritzak Multzo Monumentalaren kategoriako Ondare Kultural izendatu zuen Zugastietako meatzarien herria, bertako hiri-egitura berezia babesteko asmoz. Abiapuntura itzultzeko tenorean, burdinaren paraje berezi eta eder hauei agur esango diegu. Bi auzoak  lotzen dituen errepidearen paraleloan marrazten den bidetik aurrera egingo dugu eta Larreinetara heldu aurretik, errepidearen horma luzean margotutako muralean ikusi ahal izango ditugu garai bateko jardunaren irudi politak. Funikularraren geltokira jaitsi eta amitutzat emango dugu ibilaldia.

 

 

 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko

http://askemikel.blogspot.com/2023/01/larreineta-eta-zugastieta.html

Powered by Wikiloc

CANDINA, SOLPICO. hain hurbil, hain txiki eta hain ederra, itsasora begira, hain malkartsua

Hain hurbil, hain txiki, hain ederra, itsasora begira, hain  malkartsua. ZORAGARRIA!!

Deabruaren begi bat

 

 

Bi begi

 

Ez da erraza hemendik ibiltzea.

 

 

Alde batetik edo bestetik itsasora begira.

 

 

Putreak ere ba dira protagonistak.

 

IBILBIDE OSOA HEMEN : 

https://mendipitxinkolore.blogspot.com/2023/03/orinon-sonabia-candina-solpico-ojos-del.html

Circular al Pic d' Acué

Sintiendo muchos finales al acecho el del invierno, el de la tableta de chocolate, el de la juventud y un sinFÍN más que hacen que todo en la cabeza se torne negativo; existe uno que causa el efecto totalmente contrario y que se repite una semana tras otra. Para much@s empieza el viernes, por aquí el jueves ya está la emoción por las nubes. Mirar meteo, mapas y opciones. Escuchar propuestas por un lado y otro, para al final confeccionar nuestro plan; a las puertas de los que barruntamos como otros dos bonitos días de montaña y en ella ...

Crónica:Circular al Pic d' Acue

Del Rio