Menditxiki: Anayeteko iboiak

 

Corral de Mulasetik abiatuta, A-136 errepidearen ondoan, Formigal herria eta bere eski-estazioaren oinarria igarota, estazioko Anayeteko aparkalekuaren desbideratzera iritsiko gara, eta udan itxita egongo denez, gure ibilgailuak errepidearen ezkerraldean dagoen bazterbide batean utzi beharko ditugu aparkatuta.

 

Errepidetik eta alboetatik jarraituko dugu, lehenengo bihurguneetara iritsi arte. Han, gure eskuinera dagoen tunel bat hartuko dugu (lasterbidea Aragoin), errepide-zatia saihestuz. Eski-estazioko nibelazio artifizialeko makina-gelaren atzetik igaroko gara, baita oin-pistetako makinen tailerretatik ere.

 

Lehenengo erremonteetara iritsitakoan, horien azpitik igaroko gara, eta amildegiaren parera iristean, eskuinera desbideratuko gara. Arroyeras mendiaren oinetara igotzen hasiko gara, gora egin nahian, Anayeteko iboi ikusgarrietara iritsi arte. Han, Midi d'Osseau, Pico eta Vértice de Anayet, Tendeñera mendilerroa eta Telera haitza ikusiko ditugu.

 

Itzulera etorritako bidetik atzera egingo dugu, baina igotako bidetik jaitsi beharrean, Espelunciecharen magaletik marrazten den xenda zehar hasiko gara jaisten. La Glera jatetxe-txabolaren ondotik pasa eta eski pistetaraino jarraituko dugu. Hemen bi aukera ditugu: lehena pistetako aparkalekura taistea eta gero errepidez abiapuntura, eta bigarrena, berriz, Corona de los Faralonesetik Corral de Mulas aldera zuzentzen den mendiaren gandorretik jaitsi, tarte batzuetan ikusgaitz den xenda jarraituz.

 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko

https://menditxiki1.blogspot.com/2024/06/anayeteko-iboiak.html

Powered by Wikiloc

Miradores más bonitos de la Ribera Sacra y monasterios románicos. Galicia

 

Cañones naturales espectaculares para observar desde lo alto el curso del rio Sil entre paredes de roca y viñedos en perfecta armonía. Para completar las rutas se pueden visitar monasterios románicos y las Pasarelas del rio Mao.

Como lugar de partida hemos elegido el bonito pueblo de Castro Caldelas con su castillo del s XIV que se puede visitar. Para llegar a los miradores es necesario transitar sinuosas carreteras entre paisaje verde y frondoso, la mayoría están señalizados. Os presento una selección de los Miradores más bonitos pero hay muchos a ambas orillas entre Ourense y Lugo.

Mirador Mirada Maxica. En el mismo camping de Parada de Sil a pocos metros encontramos un bellísimo mirador.

Mirador Peña de Cividá. A 200 metros del Mirador Mirada Maxica y bordeando el camping encontramos otro coqueto enclave para pasar un largo rato leyendo o descansando frente al rio Sil. Junto a él están los restos de un castro celta.

Balcons de Madrid. Desde Parada de Sil señalizado a 2 km en carretera. Conocido porque cuando las mujeres despedían a sus maridos que se marchaban en barcas a buscar mejor vida y trabajo ellos decían que iban a Madrid. 

Mirador de Cabezoas. Junto a la carretera con una plataforma metálica nos coloca sobre el río.

Mirador de Columna. Es el más espectacular de todos, en mi opinión, con vistas al meandro horadado por el río. 

Mirador de Vilouxe. Desde el pueblo nos acercamos al meandro. No hay un mirador como tal, es más agreste y natural de piedra, de ahí su belleza. Las vistas son magníficas

Mirador Pe do Home. Desde el pueblo de Alberguería andamos 2 km y encontramos el mejor banco de la Ribera Sacra y el mirador. Tiene plataforma metálica volada y rodeado de naturaleza donde vemos bonitas perspectivas.

Mirador As Penas de Matacás. A 7 km del pueblo de Castro Caldelas. Es una zona rocosa rodeada de viñedos y sobre los embarcaderos de ambas orillas de Diputación de Lugo y en Orense el de Abeleda desde donde salen catamaranes para recorrer el rio Sil. A partir de aquí los miradores ya pertenecen a Lugo y hay muchos por ver como el Mirador Souto Chao rodeado de viñedos de uva Amandi.

Para completar estos recorridos en el entorno se puede visitar el Monasterio románico de Santa Cristina De Ribas del rio Sil sobre el cauce rodeado de castaños centenarios. Hay otros monasterios por la zona como: San Pedro de Rocas y San Estevo

La Senda fluvial de las pasarelas del río Mao a 14 km de Castro Caldelas es un pequeño recorrido que merece la pena visitar.

Otra ruta llena de miradores es el Parque Natural de Arribes del Duero, aquí puedes verlos:

https://pyrenaicablog.blogspot.com/2023/06/los-miradores-mas-bonitos-del-parque.html

Ferrata de Valdetorno K4 (Sabero). Leon

 

Ferrata muy completa y bien diseñada hecha en el año 2022, se acompañada de un bonito paisaje montañoso. Tiene el puente tibetano más largo de la península. Los tiempos son: Aproximación 10 min. Recorrido 3 h. Retorno 25 min. Si se hace la Variante del Triángulo hacia la izquierda son 30 min más.

Desde Sabero  cogemos la carretera CL-626 en dirección a Olla de Sabero. En el Km 138 frente al polígono industrial La Herrera I sale una pista a mano izquierda que sube. Allí mismo se puede aparcar.

Inicio: subimos por una pista cementada en fuerte pendiente hasta un cartel informativo. Avanzamos sin hitos siguiendo un senderito por intuición hacia las peñas llegando a la pared.

Empezamos por una pared vertical cara norte entretenida que da juego a usar la roca. Por seguridad, la pared debe estar seca: nos encontramos a 1.000 m de altura. Llegamos a la variante del triángulo de la derecha opcional con  puentes y que no hacemos para no alargar los tiempos. Continuamos la ferrata a la izq con un bonito puente tibetano de 3 cables que se mueve, esto nos pone a prueba de lo que nos va a venir.

Continuamos por la pared vertical y aérea haciendo un interesante flanqueo y notamos que las grapas se van separando cada vez más.

2º Puente tibetano y continuamos por la pared vertical y los peldaños están bastante separados. 

Llegamos hasta una cueva que debemos trepar por su chimenea usando grapas y roca. Recordar llevar mochila pequeña porque es una zona estrecha de paso

Chimenea por donde tenemos que trepar.

3º Puente colgante de madera de 110 m. El más largo de la península, es entretenido y seguro a penas se mueve. Sólo al hacer los cambios en el cable hay que estar atento al equilibrio.

Seguimos por varias agujas unidas por puentes mono con cadena, unos flanqueos sencillos y otros dos puentes.

Finalizamos en la cresta satisfechos de hacer una ferrata tan bonita y entretenida.

El regreso se coge un senderito difuso que para no descender con tanto desnivel hay que alejarse de las agujas. Es intuitivo porque no hay señalización

La calificación de K4 es acertada, aunque no hay desplomes sí es exigente en cuanto a duración, aérea, fuerza y uso de la roca. Las personas que midan menos de 1,60 h tendrán más dificultad.

Se reserva con antelación en la web Ayuntamiento de Sabero y se paga 4 euros. 

https://valledesabero.com/via-ferrata/

Ruta aproximada:

https://es.wikiloc.com/rutas-via-ferrata/via-ferrata-sabero-109951087

Allaitz y cuevas del Aratz. PARTE 2

 

     Esta semana continuamos con la ascensión al Allaitz visitando algunas cuevas del macizo del Aratz, una excursión circular de unos 13 km. ida y vuelta y 900 metros de desnivel.

Parte 2ª: Cuevas de Elurzuloeta y Artzelai

     En la anterior publicación, que podéis ver AQUÍ, terminamos con la visita a la primera de las cuevas de esta excursión (coordenadas 42.922560, -2.301104). Desde aquí seguimos hacia el norte por el fondo del bonito canal donde nos hallamos. En el punto 42.923782, -2.301841 giramos hacia la izquierda subiendo por las rocas para salir del canal. Llegamos a una extensa campa (coordenadas 42.923811, -2.302404) con el Aratz al fondo, casi a tiro de piedra.

     Atravesamos las campas en dirección a la segunda de las cuevas, Elurzuloeta (puntos intermedios: 42.923911, -2.303228; 42.923175, -2.304256; 42.922570, -2.305147). Se trata de una profunda grieta de aspecto infranqueable, si bien, en realidad, no es muy complicado bajar desde la rampa de la entrada (coordenadas 42.922056, -2.305500), junto a un poste con el nombre. Abajo podemos encontrar gran cantidad de nieve incluso en verano; de ahí su nombre (neveros, en castellano); de hecho, en tiempos era la única fuente de hielo para los pueblos de los alrededores, un artículo de lujo que había que proteger con pieles y acarrear lo antes posible a base de trabajo humano y de bestias de carga. La cueva apenas tiene formaciones, pero es impresionante contemplar desde el fondo la grandiosidad de la grieta y escuchar el graznido, retumbando en las paredes, de los numerosos cuervos que habitan en ella.

     Para buscar la última de las cuevas, debemos bajar de nuevo a la campa y seguir hacia el norte (izquierda) la senda marcada con puntos amarillos que encontraremos en el fondo. (coordenadas: 42.923906, -2.304770). En el punto 42.926159, -2.306435 salimos de la senda hacia la izquierda y, en apenas 50 metros, (coordenadas: 42.925972, -2.306785) encontraremos la entrada, una ancha boca que desciende por una rampa de hierba. En el interior podemos encontrar delicadas estalactitas, algunas semitransparentes, y una gran sala donde, en época de lluvia, se acumula agua.

     Ya solo falta regresar. El camino más sencillo es continuar la senda que habíamos abandonado (izquierda) Llegaremos a un collado (coordenadas: 42.926385, -2.308951) y, poco después, a una bifurcación (coordenadas: 42.926538, -2.310050). Estamos en la ruta de subida al Aratz desde Araia que ya detallé en una publicación anterior (que podéis ver AQUÍ), así que, lo único que tenemos que hacer, es seguirla en sentido de bajada. Sea como sea, la resumo en el siguiente párrafo:

     Tomamos la senda que baja por el bosque (hacia el oeste, izquierda) hasta la borda de Askasaroi (coordenadas: 42.924210,-2.312315). Atravesamos las campas (coordenadas: 42.921885,-2.311473) y bajamos por el sendero. Llegaremos a una pista (coordenadas: 42.91814, -2.31300), que seguiremos a la derecha hasta la fuente Iturriotz (coordenadas: 42.91487, -2.31084). A pocos metros (coordenadas: 42.91468, -2.31093) parte una senda que a los 100 metros se bifurca. Ahí (coordenadas: 42.91390, -2.31087) tomamos el ramal izquierdo. Un kilómetro más adelante (coordenadas 42.904288, -2.315811) tomamos hacia la izquierda la senda que nos dejará, por fin, en Araia.

     Disfrutad de la excursión y, como siempre, no olvidéis respetar las formaciones y a los habitantes de la oscuridad. ¡Hasta otra semana!

 NOTAS:

     Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS y el que usa Google Maps (podéis copiarlas y pegarlas directamente en Google Maps tal como están escritas).

     Podéis ver el resto de las fotos y/o vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2024/06/allaitz-y-cuevas-del-aratz-parte-2.html, junto a varias decenas más de excursiones.

Zamariaingo begiratokia

 

Zamariaingo begiratokia amildegi batean irteten den harrizko plataforma txiki bat da, eta amildegiaren gainean bazabiltza bezala sentiaraziko zaitu. Aezkoa bailaran dago, eta bertako bitxi natural nagusietako bat da. Haurrekin joaten bagara, begiratokiaren inguruan kontuz ibili beharko dugu.

 

Garaioa herriko plazatik abiatzen den ibilbide guztiz balizatua. Ibilbide ederra da, joaneko 3 kilometrokoa, eta beste hainbeste itzulerakoa, azken sorpresa eder batekin.

 

Bidea, lehen bi kilometroan elorri, ipuru, txilar eta ezpeldian marrazten da. Iratze gune bat zeharkatu ondoren, hurritz gune batera iritsiko gara, eta borda batetik igaroko gara. Borda ezkerrera utziko dugu, eta berehala pista hartuko dugu, argibideei jarraituz begiratokiraino eramango gaituena.

 

Zamariaingo begiratoki naturalak Iratiko oihaneko pagadiaren zati baten ikuspegi ikusgarriak eskaintzen dizkigu, eta Irati ibaia eta Beteluko hariztia ikus ditzakegu. Bertigorik ez badugu, oroitzapen-argazki polit bat eramango dugu pagadian gailentzen den begiratoki natural zoragarri honetan, ikuspegi ikusgarriak oparituz.

 

Zamariaingo begiratokia, zalantzarik gabe, Iratiko Oihaneko erakargarri turistiko nagusietako bat da. Askok muturreko begiratokitzat jotzen dute, eta mendi-ibilaldi xume baten bidez irits zaitezke bertara.

 

Itzulerako bidea pista horri jarraituz egingo dugu, Garaioaraino iristeko.

 

 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko

https://askemikel.blogspot.com/2024/05/zamaraingo-begiratokia.html

Powered by Wikiloc

Hendaiaitik Donibane Garazira GR-10aren arrastoan

 

Gure herriko mendietan maiz ikusi ditugun bide-seinale zurigorriek erakutsi ohi digute aukeratu beharreko norabide zuzena. Horietako bi, Euskal Herriko Pirinioak bere osotasunean zeharkatzen dituztenak dira, GR-10 eta GR-11 ibilbide luzeak hain zuzen ere. Lehena Iparraldeko lurretan zehar hedatzen da, eta bigarrenak, berriz, Hegoaldeko herri, baso eta mendiak zeharkatzen ditu.

 

Artikulu honetan, GR-10ak Hendaiatik Donibane Garaziraino marrazten duen bidea erakusten da, Bizkaiko Golkoko itsas-bazterretik atera eta Nafarroa Behereako hiriburu ederrean amaitzeko.  Mendien magaletan barreiatzen diren borda, baserri, zelai, baso, tontor eta abarretan murgildu gara  tarteka bertako elezahar eta istorioak gogora ekarriz. Gure herri zahar hau zipriztintzen duten hamaika paisaia ederrez gozatzeaz gain, gure kulturaren eta historiaren pasarte esanguratsuak gogora ekarri ditugu, hots, euskararen herria ezagutzeko eta maitatzeko hamaika arrazoi. 

 

Hendaia

Zeharkaldi honen lehen zatia nahikoa laua da eta ez du ahalegin berezirik eskatzen. Hondarraitz hondartzaren beste muturrean dauden Bikiak edo Dunbak izenez ezagutzen diren bi haitzei bizkarra eman eta martxan jarriko gara. Txingudiko badiaren ertzetik aurrera egin eta Hendaia zeharkatuko dugu kale artean ibiliz. GR-10aren bide-seinale zurigorriek erakutsiko diguten norabidean, herriko azken urbanizazioak atzean utzi eta zelaien artetik igaroko gara, muino txikien gainetik. Atzera begiratuz, Txingudiko badia eta Hendaiaren ikuspegi ederraz gozatzeko parada izango dugu, beste aldera, berriz, garoz estalitako muino berdeak.

 

Hego-ekialderantz joko dugu segidan, D 810 errepidea zeharkatu eta berehala, landa-errepide txiki bat hartu eta urratsez-urrats Biriatuko auzo de Garlatzera helduko gara. Auzoa atzean utzi eta A63 autobidea zeharkatzen duen tuneletik kilometro bat egingo dugu Biriatura iristeko. Etxe ederren artean malda txiki bat igo eta San Martin elizaren aurrean dagoen plazatxora igoko gara, udaletxea ere bertan ikusiko dugu.

 

Biriatu

San Martin elizaren ondotik igaro, hilerriaren hormen ondotik pasa eta berehala, Kukutxoa etxearen aurretik pasatu eta gero, GR-10ari dagozkion bide seinaleek erakusten diguten norabidean igotzen hasiko gara. Laster, bide balizatua utzi, eta aurrez aurre ditugun Perdrixko haitzen ondora joko dugu, malda pikoari aurre eginez. Argindar poste erraldoien azpitik igaro eta gero, xenda nabarmenetik egingo dugu aurrera. Bide nagusiarekin bat egin, eta gandor biribilduan zehar erraz helduko gara Xoldoko gaineko tontorrera. Ikuspegi zabalaz gozatzeko tartea hartuko dugu. Euskal kostaldeko herrien eta gertuko mendien ikuspegi bikaina izango dugu. Pirinioetako zeharkaldia egiteko lehen oztopoa den mendiari bizkarra eman, eta Osingo lepo aldera jaisten hasiko gara, malda bizian. Segidan, Bizkarsoro leporantz jaisten den bide zabala hartuko dugu. Horra heltzean, gertu dagoen lakura zuzentzen den pista zabala gure ezkerrera utzi, eta Manddalerantz igotzen dena hartuko dugu.

 

Faalegiko gaina ekialdetik igaro eta Joncs lepora erraz ailegatuko gara. Azken aldapa ez da oso luzea, eta urak higatu duen bidezidorra jarraituz, Manddalera iritsiko gara. Han, guda garaiko lubakien aztarnen ondoan, Lapurdi eta Nafarroa banatzen dituen 9. mugarria eta gutunontzia aurkituko ditugu. Iparraldean, Txingudiko badian hasi, eta Errobi ibaiaren bokaleraino marrazten den kostaldean barreiaturik, Lapurdiko herriak han eta hemen ikusi ahal izango ditugu. Mendebalderantz begiratuz gero, Aiako harriko granitozko tontor bikainak, eta, ekialdean, berriz, Larhun mendiko gailurrean, ostatu erraldoiak, TDFko antena itzela... turismo eta teknikaren izenean eraikitako monumentu eroak. Azkenik, hegoaldean, Saioa, Mendaur, Arxuria eta Nafarroako mendi anitz.

 

Ibardin

Begien aurrean dugun guztia identifikatzen luze joko genuke, eta, gure interesa ase ostean, martxan jarriko gara. Ekialderantz hedatzen den gandorrari helduko diogu. 10. mugarria atzean utzi ondoren, garolekuaren ondotik doan aldapan behera jaisten hasiko gara. Azkar galduko dugu altuera, eta, haitzen artean bidezidorra bilatu aurretik, Manddaleko harrespilaren ondotik pasatuko gara. Historiaurreko monumentu megalitiko horretatik gertu, egungo zibilizazioaren aztarnak daude: Ibardingo bentak. Dendak, tabernak, jatetxeak, aparkaleku mordoa... ohikoa da inguru hauek asteburuetan jendez mukuru egotea, egun-pasa egiteko leku aproposik ez balego bezala.

Beratik datorren errepidea gurutzatu eta, berriz, bide ederrari eutsi eta aurrera egingo dugu, lehenik ipar-mendebalderantz eta gero, ekialderantz. Hasierako malda gogorra berehala leunduko da eta bideak Intzolako paraje ikusgarrietara eramango gaitu. Bailaran murgiltzean, gerizpea, freskotasuna eta Intzolako errekaren ur gardenek harrera egingo digute. Erreka ondoko galtzadatik (Napoleonen galtzada deiturikoa) jarraituko dugu Intzolako bentatik gertu dagoen zubitik erreka gurutzatzeko.  Beste aldera pasa eta maldan gora abiatuko gara Deskargahandiko lepora iritsi arte.  Larhunera zuzentzen den bidea eskuinera utzita, aldapan behera abiatu eta Olheta errekaren ondoan dagoen Manttobaita Gîte d’Etaperaino jaitsiko gara.

 

Manttonbaita

Manttonbaita aterpetik gertu dagoen aparkalekutik abiatu eta honen ondotik ateratzen den bide nabarmenetik martxan jarriko gara. GR-10aren marka zurigorriak lagun pixkanaka altuera hartuko dugu. Basotik atera eta berehala ikusiko ditugu Larhun mendiaren gailurra desitxuratzen dituzten antenak. Konturatu orduko, Errepausuko lepora iritsiko gara. GR-10aren bide-seinaleek erakusten diguten norabidean jarraituz, berehala iritsiko gara Larhun mendiaren tontorreraino igotzen den tren txikiaren trenbidearen ondora. Hau gurutzatu eta gero, Altsanga muinoaren oinean dagoen bidegurutzeraino jaitsiko gara.

 

Trenbidea zeharkatu eta sakanetik jaisten den bidea hartuko dugu hego-ekialderantz. Otadien arteko tarte baten ondoren, pista zabal batetik jarraituko dugu, amildegiaren ezkerreko hegaletik maldan behera. Larhun mendiaren ezproi  harritsua azpiko aldetik inguratu ondoren, asfaltozko errepide batera iritsiko gara eta bertatik jarraituko dugu pista eta hartxintxarrezko bidezidor batzuk hartuz. Asfaltatutako bidetik jarraitu eta berehala iritsiko gara baserri baten ondora eta gertu, metro batzuk gorago, otoizleku zaharrena den San Antonekoa ikusiko dugu basoan txertaturik.  Berriro baserrira jaitsiko gara eta honen ondotik ateratzen den lurrezko pistatik (GR-10aren bide-seinale zurigorriak) iturrira jaitsiko gara. Bertakoek diotenez ur honek begietako gaitzak eta ekzemak sendatzeko balio omen du. Lurrezko pista amaitu eta berriro etxe ederren artean zabaltzen den errepidera aterako gara. Gertu ikusiko dugu Sara herria eta bere elizako dorrea.

 

Sara

Herrian 14 otoizleku daude eta horietatik zazpi, Erdi Aroko galtzada zaharrean aurkituko ditugu herrigunetik oso gertu. Tradizioaren arabera, otoizleku hauek XVII. mendean altxatu ziren Sarako itsasgizon eta arrantzaleen eskariei men eginez. Otoizleku bat monumentu erlijioso txiki bat da eta santu bat gurtzeko eraikita dago. Sara, eraikin erlijioso gehien duen euskal herria da.

Turismo bulegoaren aurrean, pixka bat gora doan kalea hartuko dugu eta, amaieran, oinezkoentzako bidetik jarraituko dugu. Harriztatuko galtzadatik San Petri otoizlekuraino joango gara. Eskailerak igo eta zolatutako bide horretatik jarraituko dugu D306 errepidera iritsi arte. Errepidean 400 bat metro egin eta ezkerrera egingo dugu. Kanpina eskuinera utzi eta zubia zeharkatuko dugu. Bide honek lehenengo bentetara eramango gaitu. Bi kilometro jarraitu eta ezkerretik ateratzen den pista hartuko dugu 64. mugarriaren albotik pasatuz. Errobi ibaia inguratzen duen pista ongi seinaleztatu honek Deabruaren Zubira eramango gaitu. D4 errepidea zeharkatu eta oihanpearen artean jarraituko dugu ibaiaren ertzetik. 600 metro geroago, ibaia hormigoizko zubi batetik zeharkatuko dugu, arrain-haztegia inguratu eta goranzko bidezidor batetik jarraituko dugu errepide txiki batera iristeko. Ainhoa herriaren sarreraraino jarraituko dugu.

 

Ainhoa

Herriko elizaren aurrean ekialderantz ateratzen den bidea jarraituko dugu eta, Gurutze-bidean, GR-10aren bide-seinaleei jarraituko diegu segidan. Hasieran asfaltatuta dagoen eta ondoren pista bihurtzen den bidetik ordubete baino gutxiago behar izango dugu zuhaizti batean babesturik dagoen ermitara heltzeko. Gertu, hiru gurutze erraldoi hilarriz inguraturik. Arrantzeko Ama Birddinaren (Arantzako Ama Birjina) kapera honen istorioa irakurri ahal izango dugu bertan dagoen testu batean: “ Iturri miragarri baten ondoan, artzain bati agertu zitzaion, Ama Birddinari eskainia zaio Kapera hau. Ez dakigu noiz gertatu den agertze hori, baina erraite ahal dugu Oñateko (Gipuzkoa) Arantzazuko Ama Birddinaren agertzearekin berdintasun aunitz badituela. Aspalditik Ainhoarrak eta, inguruko herrietako biztanleak igaiten dira kaperarat prozesioan, Mendekosteko astelehenean, meza nagusia entzuteko. Mendian den kapera ttikitik, Arantzeko kaperaraino, 1886an egin 14 gurutzeko bide bat bada. Bide honen ondoan, harpetxo batean, Ama Birddinaren itxurarekin batean, iturriño bat agertzen da. 1898an San Mattin Etchartek eraikiarazi zuen kalbario bat kaperaren aurreko ordozi ttikian, geroxeago 1900ean, Ama Birddinaren itxura bat emana izan zen, kaperaren aurreko kaperatxoan, eta berrikitan (2001) hilharriak (gizonarriak) emanak izan dira kalbarioaren inguruan”. Kapera atzean utzi eta Errebi mendiaren magalean hedatzen den GR-10aren bide-seinale zurigorriek erakusten diguten norabidean abiatuko gara. Mendia inguratu,  Soporro tontorrera zuzentzen den bidea ezkerrera utzi eta Gainekoborda lepora jaitsiko gara, izen bera daraman bordaren ondora. 

 

Mehatze

Bizkailuze eta Gorospil mendien hegalak zeharkatzen dituen pista belartsu eta ia horizontala hartuko dugu. Bidezidorrak Esteben Bordara eramango gaitu segidan Veauxeko lepora jaisteko. GR-10ari dagozkion bide-seinale zurigorriek erakutsiko diguten bidea jarraituz, berehala hasiko gara maldan gora. Errepidera iristean bertatik Mehatzeko leporantz igoko gara. Leku honetan Lapurdi eta Nafarroa Garaiko lurraldeak elkartzen dira eta inguruan Burdin Aroko zenbait harrespil daude. Metro batzuk beherago, garotan etzanda dagoen iruinarri ederra. Bidetik at, Artzamendi aldera metro batzuk igo eta harrespil osatuenetako bat aurkituko dugu, eta bere zazpi harri handiek osatzen duten zirkuluaren barruan “81” mugarria.

 

Bidera itzuli eta garo artean zabaltzen den bide zabala jarraituko dugu. “82” eta “83” mugarrien ondotik pasatzean ezkerrera pagadi trinkoa lagako dugu. Bat batean, aurrez aurre panoramika ikusgarria zabalduko zaigu: Iparlako harresi luzea eta Alkaxuriko piramide zorrotza. Aurrera segi eta, Zelaiburuko lepora iristean, gure mendean sakan zirraragarria amaitzen den lekuan, Aritzakun eta Urritzateko haranak elkartzen diren Sumutsuko borda ikusiko dugu. Atsedena hartu ostean, bidezidorrari helduko diogu eta oso pikoa den malda sigi-sagan jaisten hasiko gara.

 

Itsusiko lehen haitzera igotzeko garo artean zabaltzen den xenda gure eskuinera utzita, GR-10aren markak jarraituko ditugu Arruxiako baserrira iristeko, aurrez, Harpeko Sainduaren koba bisitatzeko aukera izango dugularik. Koba honetan dagoen estalaktita bati eman zaion deitura da eta duen giza itxura santu bati omen dagokio. Sinesmenaren arabera, estalaktita honetatik isurtzen den urak larruazal eta begien gaixotasunak sendatzen ditu. Baserrian hasten den errepidetik zubiraino jaitsiko gara eta Baztan ibaiaren eskuineko ertzaren ertzetik jarraitzeko. Bigarren zubira iritsi aurretik, Bidarrairaino doan bidezidorra hartuko dugu.

 

Bidarrai

Bidarrai eta Baigorri artean hedatzen den Iparlako harresia bi zirko bikainek mugatzen dute: Gapelu eta Talatzekoa. Gandor luze honek, Errobi ibaiaren ezkerreko ertza menderatzen du Bidarrai eta Baigorri artean. Garo, belar eta txilarrek jazten duten harresi honen kolorea sasoiaren arabera aldatu egiten da, udaberrian eta udan berdez janzten dira magalak, baina udazkena heltzean, garoa gorritu eta erabat itxuraldatzen da. Bi garaietan bisitatzea merezi du

 

Herriko frontoiaren ondotik abitu eta, berehala ikusiko ditugun bide-seinale zurigorriak (GR-10) bidelagun izango ditugu Baigorrira iritsi arte. Hau da Iparlako harresia zeharkatzeko gehien erabiltzen den bidea, oso nabarmena da eta bakarrik lainoa sartuz gero ibili behar da kontu handiz.

Urdakobordia baserriaren ondotik pasa eta Olarrepeako bidea ezkerrera utzi ondoren, Harriondi inguratu eta Pagalepora helduko gara. Lehen atsedena hartuko dugu hemen, zintzurra freskatu eta gandorrari helduko diogu segidan. Inguru harritsu bat zeharkatu eta mendi hegaletik Talatzeko zirko estua ikusi ahal izango dugu. Bertan hartzen du altuerarik handiena harresiak, 350 metroko malkar zorabiagarriak. Aurrera segi, Larrateko hegia inguratu eta Iparlako lepotik gertu ikusiko dugu gailurra.

 

Iparla

Presarik gabe Nafarroa Behera eta Nafarroa Garaia banatzen duen gandorrean zehar Iparlara igotzen hasiko gara. Azken metroak belarrezko alfonbra zapalduz beteko dugu. Hamaiketakoa egin baino lehen merezi du tarte luze bat hartzea, gure gorputza poliki jiratzen hasi eta 360ºko itzulia emanez ikusten dugunaz gozatzeko. Iparlako tontorra talaia paregabea da Euskal Herriko mendi gehienak ezezik, iparraldeko kostako eta barruko herriak ikusteko.

 

Jarraitzeko unea iristean, argazki pare bat atera, traste guztiak jaso eta hegoalderantz ibiltzen hasiko gara. GR-10ari dagozkion bide-seinaleak jarraituko ditugu eta lepo txiki batera heltzean metro batzuk bete beharko ditugu Tutuliako gailurrera iristeko. Iparla eta Tutulia dira Gapeluko zirkoa  mugatzen duten bi gailurrak. Putreek ere lekua bilatu dute zirko honetako malkarretan. Altuera azkar galduko dugu eta Harrietako lepora iristean, Urdozera doan bidea ezkerrera utzi eta igotzen hasiko gara. Astateko tontorrean gertuago ikusi dugu helmuga, baina oraindik izen bera duen lepora jaitsi beharko dugu Buztanzelaira igotzeko azken maldari aurre egiteko.

 

Buztanzelaiko tontorrera heltzean, tentazioa izango dugu aurrera jarraitzeko, Izpegiko mendateraino jarraitu eta zeharkaldia oso osorik burutzeko, baina Baigorri herria dugu zain eta bide-seinale zurigorriei kasu eginez herrirantz abiatuko gara. Lepora jaitsi eta Aintziagako harkaitzak gure eskuinera utziz, Atxueneako errepide aldera joko dugu. Ibilbidearen azken zati hau luzea eta aspergarria suertatuko zaigu, baina Iparlako gandorrean zehar hartu dugun gozatuak dena ahantzi araziko digu. Baigorriko erdigune bihurgunetsua kale-errepide bakarretik zabaltzen diren etxeek  osatzen dute, eta bertatik kilometro eta erdian ibiliko gara elizaren ondora ailegatzeko.

 

Baigorri

Udaletxearen aurretik abiatu eta GR-10aren bide-seinaleek erakutsiko digute jarraitu beharreko bidea. Eskuinean Iparlako harresia goititzen delarik berehala helduko gara Aldudetik datorren Errobi ibaiaren adarra gainditzeko zubira. Gure eskuinean zubi “erromatarra” ikusiko dugu. Metro gutxi batzuk bete eta ezkerretik jarraitu, errepidea azpitik pasa eta maldan gora jarriko gara. Bidegurutzetan seinale zurigorriek lagunduko digute bide zuzena aukeratzen.

 

Asfaltatutako bidea amaitu eta lurrezko pista batetik igotzen jarraituko dugu basoan zehar. Balizatutako bidearen malda gogorrenak gainditu eta gero, Ahartza leporaino igotzen den errepide txikira iritsiko gara. Puntu honetan, GR-10ak norabide berria hartzen du, ezkerretik igotzen da Oilarandoiko magalean zehar. Lepora iristean, pistatik igotzen jarraituko dugu Urdantzia lepora heldu arte. Aldapa goxoak erraz eramango gaitu Munhoako tontorrera. Nafarroa Behereko hiribururantz joko dugu segidan. Beharriako haitzen ondotik marrazten den aldapa pikotik erraz galduko dugu altuera eta hau leuntzen denerako Lasa herriraino eramangon gaituen errepidera aterako gara. Beste hiru kilometro beteko ditugu Donibane Garaziko hiribildu zaharrera ailegatzeko.

 

Donibane Garazi

Zeharkaldi hau amaitu eta gero, merezi du Nafarroa Behereko hiriburuko kale zaharren artean murgildu eta bere eraikin historikoak ezagutzea. Ondare militarra osatzen duten Mendiguren gaztelua eta Donibaneko zitadelaz gain, harresien barruan lehen Zubiburuko Andredena Maria bezala izendatzen zen eliza dago, gaur egun Jasokuntza eliza deitua. Gotorlekutik eta Errobi ibaitik gertu dagoen elizak, Erdi Aroko harresiaren zati bat osatzen du eta, bere ondoan dagoen eraikinak Andredena Mariaren ospitalea izan zen mende askoan. Elizaren dorreak, zubi erromatarra Zitadelako karrika ederrarekin lotzen du. Merezi du bertako karriketan murgiltzea, plazak, zubiak eta dauden bost ateak ezagutzea, eraikin bakoitzak iraganean murgiltzeko aukera ematen baitio bisitariari.

Powered by Wikiloc

Powered by Wikiloc

Powered by Wikiloc

Powered by Wikiloc

Powered by Wikiloc

Powered by Wikiloc