miércoles, 9 de abril de 2025

Campas de Oltza, Askiolagaina y Argazki Koba

 

     Esta semana os propongo acercarnos a las campas de Oltza (Gipuzkoa) desde el parking de Zumarraundi (municipio de Zalduondo) subiendo al Askiolagaina y visitando un par de cuevas, una excursión de unos 12 km. ida y vuelta y 450 metros de desnivel.

     La primera parte del recorrido, que resumo a continuación, la explico con detalle en una publicación anterior (https://pateandoalava.blogspot.com/2024/12/aizkorri-y-aketegi-parte-1.html). Desde el fondo del parking (coordenadas: 42.922955, -2.321590) tomamos una senda que sube por la vaguada hasta el punto 42.924974, -2.322842, donde tomamos a la derecha.

     En el punto 42.928602, -2.323915 llegamos a la calzada medieval, que seguimos hasta unos 50 metros antes del puerto de Lizarrate (coordenadas 42.931197, -2.323609), donde salimos por una senda a la izquierda, que es el Camino Ignaciano, señalizado con flechas naranja y marcas rojas y blancas que nos ayudarán a no perdernos. Por si acaso, en los puntos 42.931638, -2.325685 y 42.931833, -2.325955 tomar el ramal de la derecha, y en el punto 42.932761, -2.326558 seguir a la izquierda y subir la cuesta.

     Continuamos la GR (izquierda) hasta el punto 42.933668, -2.333570 donde, después de disfrutar de las vistas de la sierra (derecha), salimos por la izquierda y caminamos 50 metros hasta un poste: el buzón montañero del Askiolagaina (coordenadas 42.933668, -2.333570), que hemos subido sin percatarnos.

     Regresamos al punto anterior y continuamos por la GR (y Camino Ignaciano) que, en el punto 42.934122, -2.335429 se une a una pista forestal, en el punto 42.936047, -2.338840 se separa y en el punto 42.938890, -2.344138 se vuelve a unir. A partir de aquí nos olvidamos de la GR y seguimos la pista descendente. Junto a esa pista encontraremos un dolmen (Pagomakor, coordenadas 42.944359, -2.345812) y un crómlech (Mairubaratza, coordenadas 42.946367, -2.346235), aunque para ojos inexpertos como los míos, son solo meros montones de piedras.

     En el punto 42.946367, -2.346235 abandonamos la pista para tomar el camino a la derecha que nos llevará directos a las campas de Oltza, pero antes salimos a la derecha en el punto 42.947483, -2.345292 y nos dirigimos campo a través a la primera cueva (Abaroleku, coordenadas 42.947087, -2.344153), una cueva con dos bocas mucho estiércol que pronto se estrecha en una gatera.

     Retomamos el camino y lo volvemos a abandonar en el punto 42.948334, -2.344449 para buscar Argazki koba. Para llegar, seguir campo a través los siguientes puntos: 42.948528, -2.344331; 42.948707, -2.344073; 42.949130, -2.344184; 42.949464, -2.344087 y 42.949631, -2.344181, donde se ubica la entrada. Se trata de una cueva con bonitas formaciones y una segunda entrada bastante estrecha.

     Regresamos al camino y continuamos hasta las inmediaciones de las bordas de las campas de Oltza (coordenadas 42.949300, -2.337992) donde, además de admirar el extraordinario paisaje, podemos acercarnos a otras cavidades, en principio de menos interés. Las dos primeras están en el extenso roquedal al otro lado de las construcciones (coordenadas 42.950460, -2.337178 y 42.950414, -2.337252) Se trata de dos pequeñas cavidades, una de ellas llena de basura. La tercera está a unos 300 metros al sur del punto anterior (coordenadas 42.946622, -2.335538), y su entrada es una gatera con fuerte pendiente descendente que mejor dejaremos para gente experta.

     Disfrutad de la excursión y, como siempre, no olvidéis respetar las formaciones y a los habitantes de la oscuridad. ¡Hasta dentro de tres semanas!

NOTAS:

     Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS y el que usan muchas aplicaciones.

     Podéis ver el resto de las fotos y/o vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2025/04/campas-de-oltza-askiolagaina-y-argazki.html, junto a más de un centenar de otras excursiones..



sábado, 5 de abril de 2025

Menditxiki: Mendata eta Sakonetako flyscha

 

Mendatagainetik flyscharen ikuspegi zabala

Zumaiak, Itziarrek, Debak eta Mutrikuk osatzen dute Euskal Kostaldeko Geoparkea, eta haren zati interesgarrienetako batean murgilduko gara, paisaia protagonista bakarra den lurretan, hain zuzen ere. Lau kilometro luze den ibilbidearen zati honetako paisaia liluragarrian, Mendatako portuari lotuta zegoen Itziarko Talaia ere bisitatuko dugu, labarren ertzetik aurrera egiten dugun bitartean. Zumaiatik Mendatako puntaraino hedatzen den kosta zati honetan “flysch” egiturak azaltzen dira, Erdi eta Goi Kreatzeoko kareharriz, margez eta, neurri txikiagoan buztinez osatuak. Ibilbide erraza eta ondo balizatua da; Gipuzkoako Biraren (GR-121) marra zuri-gorriek eta, bereziki, inguru hau ere zeharkatzen duen PR-Gi 5001aren zuri eta horiek erakutsiko digute zer bideri jarraitu behar diogun.
 
Mendatagainetik Mendata eta Sakonetako paraje ederrak

Ibilbideari hasiera emateko abiapuntu desberdinak ditugu: Elorriaga auzoa, Errota Berri jatetxea edo Itsaspe auzoa.  Azken honetatik gertu dagoen aparkaleku txikitik abiatuko gara. Mendatako kalara jaitsi aurretik, Mendatagainako muinora igoko gara horretarako bereziki landutako bidetik. Ikuspegi paregabea duen begiratoki honetatik egingo  dugun bidea ikusteaz gain, Kantauriko marearteko zabalgune handienetakoaz gozatzeko parada izango dugu.

Sakonetara jaisten
 
Etorritako bidetik atzera egin eta, aparkalekuaren ondoan dagoen hesia pasa eta gero,  porlanazko pistan barna jaisten hasiko gara. Lehen bihurgunera heldu eta ezkerretik, zelai txiki batean marrazten den xenda hartuko dugu. Egurrezko zubitxo batek Mendatako erreka gainditzen lagunduko digu. Aurrera eginez Mendatako kalara gerturatuko gara eta flischaren gertuko lehen irudia izango dugu. Geoparkean dagoen flyscharen garrantzia eta irudiak zabaldu zirenetik, paraje hauek bisitari ugari jaso izan ohi dituzte. Honek orografian eragin negatiboa izan du, bidearen zenbait tartek higadura handia jasan dute eta horren ondorioz, bide berri bat ireki da zenbait tartetan.
 
Itziarko talaia

Mendatagainari bizkarra eman eta aurrez aurre izango dugu aldapa txikiari aurre egingo diogu moldatutako bide horietako batetik. Gain txiki batera heltzean, bide nagusia utzi eta eskuinetik zabaltzen den maldan metro batzuk gorago, Itziarko Talaia izandakoaren hondarrak ikusiko ditugu. Eta, bertan, talaia honi buruz azalpen hau irakurriko dugu: «Balearen arrantza Erdi Arotik jarduera garrantzitsuenetakoa izan zen euskal kostaldean. Inguruko herrien artean egiazko lehia izaten zen balea nork harrapatuko, eta itsasoan zetazeoa bistaratzea zen lehen urratsa lasterketan ateratzeko. Talaia hau, Mendatako portuari lotuta zegoen. Itziarko biztanleek eta Itxaspeko baserriek abantaila txiki bat izan zezaketen dorre honetako seinaleak ezin baitziren bistaratu Deba, Mutriku eta Ondarroako herrietatik».

Sakonetako flyschean
 
Balearik ez dugu hemendik begiztatuko; beraz, maldan igotako xendatik bide nagusira itzuliko gara. Aurrera segi eta berehala iritsiko gara Sakonetako lurretara. Labarren  gainetik marrazten den xendan barrena itsas ondoraino jaitsiko gara. Inork nahi izanez gero, Sakonetako puntara igotzeko aukera izango du, baina betiere kontu handiz. Zubitxo batek Sakonetako erreka gainditzen lagunduko digu eta metro batzuk aurrerago atsedengune bat ikusiko dugu. Garai batean, Zentral Nuklearra egin nahi izan zuten hemen, eta, zorionez, herritarren presioagatik lortu zen gaur egun gozatzen dugun ingurune paregabe hau zegoen bezala uztea.
 
Portutxiki

Atsedena hartu aurretik, artadi eta baratza baten ondotik marrazten den bide aurrera jarraituko dugu Portutxikiko behatokira iristeko. Lurraren historiako pasarteak gordetzen dituen paisaia ikusgarria agertuko zaigu begien aurrean. Panoramika zabala bezain erakargarriaz gozatu eta gero, etorritako bidetik abiapuntura itzuliko gara, baina merezi du Sakonetan pausatu eta itsasertzeko babestutako biotopo hau gertuagotik ezagutzea, beti ere kontuan izanik erreserba gune batean gaudela. Horretarako,  bidean dauden informazio-tauletan agertzen den araudia irakurri eta errespetatzea ezinbestekoa da.
 
 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko


Powered by Wikiloc

jueves, 3 de abril de 2025

⛰️CALMA ALTA, ⛰️PICO GRATALeta ⛰️PEÑA GRATAL, Arguis Urtegitik

Huesca-tik Piriniora joaterakoan Monrepós mendatetik, mendatearen ezkerrean itxura dotoreko tontor bat ikusten da. Askotan pentsatu izan dugu bertara igotzea, baina atzeratzen joan da proiektoa. Badakigu Gratal izena duela, eta behin bere sakonean dauden Gorgas de San Julián ezagutzen izan ginen. Ibilbidea Toki interesgarria hau ere. Baina, bada garaia tontorrak ezagutzeko!


 2025-03-15 Larunbata da, eguraldi ona dago iragarrita, eta garai honetako astebukaera guztiak bezala, Tena bailara eskiadorez "petatuta" eta errepideak kola luzeekin. Horrela ba, Sabiñanigo-tik Monrepós igaro eta Arguis urtegira heldu gara. Presaren ondoan dagoen aparkalekuan utzi dugu kotxea. Hego aldetik, Nueno-tik ere igo daiteke, baina guk alde hau aukeratu dugu.
 Bart hotz handia egin du, eta orain ere hotza da nagusi. Izotz-kandelak pista ertzean.
 Zatiren batean sakanetik jeisten den errekatxotik igo behar da, baina ez dauka ur askorik eta ez da arazoa.
 Eta heldu gara CALMA ALTA tontorrera (1584m). Hau da mendigune honetako garaiena. Ikuspegiak bikainak. Hemen, Cilindro de Marboré-Perdido-Añisclo-Punta de las Olas, Añisclo mendatea, Pico Inferior de Añisclo eta Zuca-k.
 PICO GRATAL (1542m). Hemen dago erpin geodesikoa, baina tontor interesgarriena eta Huesca aldetik "pose" dotorea daukana, atzekoa da.
ERREPORTAJE OSOA HEMEN 

sábado, 29 de marzo de 2025

Iruñarri

Powered by Wikiloc

 

 


Irakurriko mendigunean, Ezkain lepoak bi mendi ezagun lotzen ditu: Irakurri eta Iruñarri edo Elazmuño. Inguru hauek garai bateko transhumantziaren lekuko izan dira mendeetan zehar eta bertatik ibiliz gero, monumentu megalitiko desberdinak ikusi ahal izango ditugu. Leku desberdinetatik iritsi gaitezke bertara, baina artikulu honetan, Ezkurra herritik igo eta ibilbide zirkular bat egitea proposatzen da. Ibilbide osoa, zuhaitzen enbor, adar edota harrietan kolore gorria duten marka desberdinekin (marra, biribil, gezi…) balizatuta dago.

 

Maldan gora

Irakurri

Ezkurra haranean dagoen izen bera duen herrian emango diogu hasiera gaurko ibilbide zirkular honi. Herriko pilotalekutik abiatu, errepidea zeharkatu eta gorago dagoen latsarri zaharraren ondotik igotzen hasiko gara. Lehen seinaleak ikusi eta maldan gora jarriko gara berehala. Baztaneko bordaren ondotik pasa eta sigi-saga luzeak egiten dituen bide erosoan zehar erraz iritsiko gara pagadi baten ondora. Ezkain lepora zuzentzen den pista hemen utziko dugu eta cahirn batek (eta kolore gorriko seinaleek) pagadian murgiltzera gonbidatuko gaitu. Berehala, Maloko Harria trikuharria ikusiko dugu eta orbela zapalduz basoaren gain aldera igotzen jarraituko dugu. Pagaditik ateratzean,  Irakurriko tontorra gero eta gertuago ikusiko dugu. Garo artean marrazten den bidezidorrean zehar, Olegiko lepora doan pista zeharkatu eta tontorrera igotzeko azken maldari ekingo diogu. Erpin geodesikoa, kohete itxurako buzoia eta pilotari baten irudia duen beste bat. Ikuspegia oso zabala da eta gertuko mendiak ez ezik, urrutikoak ere ederki begiztatuko ditugu.

 

Trikuharria

Arriurdiñeta

Igotako bidetik atzera egin eta Olegiko lepora jaitsiko gara eta bertan Ezkaingo lepoa izena duen  harrespila edo mairubaratzaren ondotik pasa eta gero, Olegiko gainerantz joko dugu. Beherago ikusi dugun Ezkaingo lepo zabalerantz abiatuko gara segidan eta bertan Olegiko mairubaratzaren aurriak ikusiko ditugu. Aurrez aurre izango dugun Arriurdiñeta edo Iruñarriko tontor aldera joko  dugu eta azken malda bide erosotik gainditu ostean, beste aldetik, antena erraldoiaren mantentze lanak egiteko egin zuten errepidera jaitsiko gara. Bertatik ehunen bat metro bete eta berehala ikusiko dugu Iruñarri zutarri bikaina. Gaur egun zutarri honek duen ospea dela eta, mendi osoak Iruinarri edo Iruñarri izena du. Elezaharren arabera, Sansonek harritzar hau Donostiako Igeldo menditik edo Beruete udalerriko Otsolako larretik hona jaurti omen zuen, aldiz, beste batzuen esanetan Errolan edota jentilak izan omen ziren. Beste harritzar edo zutarrien kasuetan aipatu ohi den bezala, harkaitza bere jaurtiketa ibilbidean motz gelditu eta Euskal Pirinioetako txoko honetan erori omen zen.

 

Iruñarri

Iruñarri

Kondaira zaharren lekukoa atzean utzi eta marka gorriek erakutsiko diguten norabidean jaisten hasiko gara pagadian zehar sartzen den pistatik. Bat batean, seinale gorriek eskuin aldera jo (erne ibili!) eta bide jakinik gabe pagadia zeharkatuko dugu. Sargenelleko borda behean ikusiko dugu, baina gu bertaraino jaitsi gabe, bide balizatuak errekaren ondora gerturatuko gaitu. Hau zeharkatu eta bide nabarmenak Ezkurra herriraino eramango gaitu galtzeko batere arazorik gabe.



miércoles, 26 de marzo de 2025

Salto del Nervión desde Untza

 


      Esta semana os propongo visitar el Bertzeta, la cueva de Estrechuras y el impresionante salto del Nervión desde Untzaga (Untza), una excursión de unos 12,5 km. ida y vuelta y 250 metros de desnivel.

     Desde el aparcamiento sito a 1 km. al sur del pueblo (coordenadas 42.969618, -2.960105) continuamos la pista en dirección a la sierra. A los 400 metros cruzamos un portón y continuamos la pista, convertida ya en un camino sin posibilidad de pérdida. Todo el recorrido discurre paralelo a un impresionante precipicio que tendremos siempre a mano derecha. Así, en la bifurcación sita en el punto 42.954689, -2.969398 (y en las que nos podamos encontrar) tomamos el ramal derecho.

     En el punto 42.951300, -2.971207 abandonamos el camino para dirigirnos al poste geodésico blanco de hormigón que tenemos a nuestra derecha, y que es la cumbre del Bertzeta (coordenadas: 42.950878, -2.971885), donde no hay buzón montañero alguno. Desde ahí, seguimos hacia la alambrada (oeste) y continuamos junto a ella (sur) disfrutando del espectacular paisaje.

     En el punto 42.943663, -2.973278 cruzamos la alambrada y buscamos un recóndito sendero descendente que nos lleva sin pérdida a la cueva Estrechuras (coordenadas: 42.943774, -2.973345), antiguamente usada de refugio, como se puede ver. Se trata de una larga gatera horizontal de unos 60 metros de longitud.

     Regresamos a la valla y, antes de continuar, caminamos unos 50 metros al este (coordenadas: 42.943853, -2.972410), donde podremos visitar una pequeña covacha con dos orificios de entrada, uno encima del otro.

     Regresamos a la valla y continuamos junto a ella admirando el paisaje y, si hay agua, la cascada del Nervión, de 222 m. de caída, la mayor del estado español. Si queremos visitar el mirador (ya en Burgos) tendremos que elegir entre buscarnos la vida para vadear el río o, desde el punto 42.936696, -2.977912, seguir el camino de la izquierda (GR-282, dirección Berberana) y, una vez al otro lado, la pista que nos lleva al mirador.

     Disfrutad de la excursión y… ¡Hasta dentro de dos semanas!

 

NOTAS:

     Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS y el que usa Google Maps (podéis copiarlas y pegarlas directamente en Google Maps tal como están escritas).

     Podéis ver el resto de las fotos y/o vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2025/03/salto-del-nervion-desde-untza.html, junto a varias decenas más de excursiones.



viernes, 21 de marzo de 2025

Legarreako leizea

Powered by Wikiloc

 


Ibilbide honek Legarreako leizeraino igotzea du helburu. Gaztelun, 1936eko uztaileko matxinada militarraren ondorioz, Nafarroak bizi izan zuen krimenik bortitzenetako baten eszenatokia izan zen paraje naturala bisitatu eta 80 urtez, isiltasun itxi batek gorde dituen Sagardia-Goñi familiaren nondik norakoak ezagutu.     

 

Gazteluko Santo Domingo eliza

Gazteluko Santo Domingo elizaren ondotik abiatu, herriko kale nagusia zeharkatu eta bertako herri ostatuaren ondoan dagoen iturri-garbitokira iritsiko gara. 1888an eraiki zuten Kubara emigratutako gazteluar batzuk eta, 2008an, auzolanean eraberritua izan zen. Bertan, aspaldian behiak ferratzeko erabiltzen zen estira ikus daiteke. Haritzaldea, Sanjulur, Argiñazpi eta Otxartegiko baserri eta borden ondotik pasatzen den porlanazko errepide txikian barna igotzen jarraituko dugu. Joaneseko bordaren ondotik igaro eta gure mende izango dugun ikuspegi eder eta paregabeaz gozatzeko aukera izango dugu.


 

Kopako borda

Mendi aldera ateratzen den lurrezko pista baten ondora ailegatzean, errepidea utzi eta Kopako bordaren ondora iritsiko gara. Bide nabarmenak, pagadian murgildu eta Legarreako leizearen ondora eramango gaitu. Pago batean azpian leizea (burdinazko-barrez itxita), Sagardia-Goñi familiaren omenez Mikel Iriarte eskultoreak egindako oroimenezko eskultura eta azkenik, inguru honetan izandako gertakizun krudelak jasotzen dituen argibide-taula.

 

Legarreako leizea

Nafarroan krimenik lazgarrienetako bat gertatutako leize honetan bota zituzten Juana Josefa Goñi eta haren zazpi seme-alabetako seiren gorpuak. 1936ko abuztuaren 30ean, Gazteluko Juana Josefa Goñi Sagardia, 38 urteko emakumea bere seme-alabekin batera desagertu zen. Hamabost egun lehenago etxetik eta herritik kanporatuak izan ziren lapurreta txikiak egitea egotzita. Tarteko egun horietan mendian bizi izan ziren adarrez egindako txabola batean, Pedro Sagardia aitaren zain. Aita eta seme nagusiena gerrako frontera derrigorrez bidalita zeuden eta ezin izan zuten lagundu. 


Sagardia-Goñi familia

Gau horretan norbaitek txabola erre eta familia leizera bota zuen, ziurrenez aurrez erahilda. 2016ko irailean, Aranzadi Zientzia Elkartearen indusketa lanei esker, gorpuzkiak leizetik atera izanak baieztatu zuen kontakizuna egia zela, baina ez dago behin betiko adostasunik motibazioei buruz, aurreiritzi sozialak eta politikoak nahasten baitira. Urtebete geroago, 2017ko irailean, Sagardia-Goñi familiaren omenezko ekitaldi bat egin zen leizean bertan, eta, ondoren, Gaztelun, gorpuzkiak senideei eman eta herriko hilerrian ehortzi zituzten. Azpimarratzekoa da Jose Mari Esparza idazle eta historialariak egia azaleratzeko egindako ahalegina.

 

Mikel Iriarte eskultoreak egindako oroimenezko eskultura

Memoria Historikoaren Leku izendatutako paraje honetatik aldendu eta Irisoko bordaren ondoan dagoen porlanazko errepidera iritsiko gara. Mendiko bide zahar honetatik, Zamargiñeneko bordaren ondotik pasa eta Legasa herriraino jaitsiko gara. Herrian sartu gabe Bidasoako bide berdetik hirurehun bat metro bete ondoren, ezkerretik, Gaztelura zuzentzen den pista hartuko dugu. Baserri artean hedatzen den bide honetatik abiapuntura helduko gara, Gazteluko elizaren ondora hain zuzen ere. Tarte bat izanez gero, interesgarria da gertu dagoen herriko hilerrira joan eta Sagardia-Goñi familiaren hilobia bisitatzea.


Familiaren hilobia Gazteluko kanposantuan

 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko

https://askemikel.blogspot.com/2025/01/legarreako-leizea.html

 

martes, 18 de marzo de 2025

Los dólmenes de Kuartango (Araba)

 

En el pequeño valle de Kuartango entre los pueblos de Anda y Katadiano encontramos un gran complejo megalítico de hace unos 5.500 años restaurados y visitables. Guardianes de las memorias ancestrales. Paisaje sagrado que se ha ido transformando a lo largo de su historia entre campos de labranza junto al rio Bayas. Son lugares, que personalmente me inspiran mucho. Podemos partir del pueblo de Anda o de Katadiano por una pista señalizada.

Los monumentos megalíticos singulares son: San Sebastián norte y sur, y Gurpide norte y sur. Estos dólmenes fueron levantados en comunidad, lugares de ritos funerarios y encuentro con los ancestros y el más allá.

Conectamos con las energías y sabiduría de miles de años que los contemplan.

Centros espirituales donde se hacían rituales de despedida a los seres queridos: danzas, cantos, ofrendas, plegarias, entregar ajuares. Buscaban la conexión espiritual de pueblos que denominados primitivos, final del Neolítico y con un alto grado de trascendencia.

Gurpide Norte ha perdido su monumentalidad quedando como referencia un menhir con uno de los ortostatos del dolmen. Pero guarda la energía del lugar.


Estas construcciones megalíticas que definen el paisaje se pueden recorrer con indicaciones y paneles que nos hacen una idea de su evolución.

Están a poca distancia entre ellas, menos de 2 km. Sorprende que en tan poco espacio haya estos 4 monumentos, quizá reflejaban alguna constelación o momento astronómico. Veremos en ellas su túmulo, cámara pero no el clásico corredor y donde faltan losas utilizadas para otra finalidad a lo largo de estos 5.000 años por las comunidades de pastores que habitaron aquí, como para hacer cabañas o piedra de cantera.

No debemos irnos sin antes hacer una visita por el bonito pueblo de Anda y pasar por su puente de piedra sobre el rio Bayas.

El pequeño pueblo de Katadiano (de nombre romano junto con otros muchos del valle) nos sorprende con unas figuras talladas en madera y su coqueta iglesia.


Ruta de los dólmenes de Kuartango: https://es.wikiloc.com/rutas-outdoor/dolmenes-de-katadiano-21148667

Otras rutas de Dólmenes en Araba:

Araba con magia https://mujeresdepyrenaica.blogspot.com/2019/11/araba-con-magia-esther-merino.html

Rehabilitación del Parque Megalítico más grande de Euskadi. Sierra de Entzia. Legaire. Araba   https://mujeresdepyrenaica.blogspot.com/2019/11/rehabilitacion-del-parque-megalitico.html

Ibaola harriak, un lugar para quedarse (Villabuena/Eskuernaga). Araba




 









Estelas discoideas y el molino del rio Ube. Larraona (Navarra)

 

En este pequeño pueblo de las Amescoas encontramos unas bellísimas e inusuales estelas funerarias decoradas alrededor de la iglesia de San Cristóbal y en un cruce de caminos Costumbre funeraria tanto en la Edad Media y posteriores. En el siglo XV y s XVI se utilizaban para identificar cada familia con cierto relieve social y en el interior de las iglesias.

La “cruz de los conjuros” parece de protección religiosa contra tormentas y rayos de los campos y casas. Se encuentra exenta en la parte sur de la iglesia.

Cruz de Gurzufi en el cruce de caminos.


Otras cruces inspiradoras junto a la iglesia de diferentes épocas y estilos.


En la ermita de Ntra Sra de la Blanca, en el pueblo, vamos a encontrar trozos de inscripciones de la época romana utilizadas para levantar las paredes y donde nos entretenemos buscándolas.

Si descendemos al rio Ube bajando por una pista desde el pueblo en pocos km y desnivel encontraremos un camino que nos lleva a unas cascadas y al molino

Las cascadas se ven en días de lluvia. No es un rio caudaloso.



Y tras esta bonita visita etnográfica volvemos por el mismo camino al pueblo y comer unas pizzas al Restaurante El Molino de Larraona.