Las Gobas eta Santorkariako leizeak

 

Lañuko leizeak Trebiñuko herri horretan dauden bi leize-multzo dira: Las Gobas eta Santorkaria. Kobazulo horiek artifizialak dira, eta, antza denez, ermitau-komunitate batzuek bizitoki gisa erabiltzen zituzten. 1978. urtean monumentu izendatu zituzten. Arabako inguru hauetan antzeko leize ugari aurki daitezke. Gaur egun aztarnategi hauei buruzko oso informazio gutxi ezagutzen da. Jose Maria San Sebastian "Latxaga"ren hitzetan hori omen da Euskal Herriko Kapadozia. Ikertzaile horren ustez, komunitate horiek bisigodo eta arabiar inbasioaren garaikoak dira.

V. eta VIII. mendeen artean eremitismoa hedatu zen Iberiar penintsulan. Kristau monjeek bakardadea bilatzen zuten arrazoi erlijiosoak zirela-eta. Lañun kareharrian landu zituzten leizeak, mendialdean, ohiko bideetatik urrun. Zaharrenak V. mendekoak direla uste da. VII. eta VIII. mendeetan bertako nekazariek erabili zituzten bizileku gisa baina IX. eta X. mendeetan bertan behera utzi zituzten eta Lañu herria sortu zuten mendiaren oinean. Hurrengo mendeetan leizeak hilerri gisa ere erabili zituzten. XII. mendetik aurrera, haien inguruko izpiritualtasuna galdu eta handik aurrera korta eta biltegi bihurtu zituzten.

Lañu herria haran baten barruko aldean dago kokatuta; haranaren sarreran, iparraldetik, bi aldetara, labar batzuk ikusten dira. Haitzetan zulatuta sarrerak eta leihoak ikusten dira. Hor bizi ziren kristau-komunitate ezezagun batzuk, eskuinean Las Gobas eta ezkerrean Santorkaria. Ganbera nagusietan aldareak ere aurkitu dira.

Las Gobas

Eskuineko multzoa hesi batez babestuta dago, baina ohikoa da hesia puskatuta topatzea. Multzo honetan 11 leize daude, guztiak gizakiak egindakoak. Leizeetan ganbera edo gela desberdinak ikus daitezke. Handienak ziur aski tenplu moduan erabiltzen ziren. Beste batzuk, txikiagoak, gelak izango lirateke. Horrez gain, harrian egindako hilobiak ikus daitezke. Leize horiek Jose Migel Barandiaranek aztertu zituen 1968an. Barandiaranen ustez, aurkitu diren nekropoliak tenpluekin lotura zuzena dute. Aztarna berrienak XII. eta XIV. mendekoak dira.

Santorkaria

Las Gobasen aurrez aurre kokatuta daude. Izenak nolabait kristautasunaren erreferentzia dakar. Multzo honetan 18 esparru aurkitu dira, batzuk erabat txikituta; hauetako hiruk basilika baten oinplanoaren itxura dute, eta, argi dago tenplu funtzioa bete zutela. Francisca Saenz de Urturiren ustez Santorkaria izendapenaren azpian Santa Leokadia egon liteke, Markiz herriko leize artifizialetan izen bera aurkitu baita. Lehendabiziko leizean habeak jartzeko zuloak aurkitu dira eta, ondorioz, pentsatzekoa da eraikuntza bat egon zela bertan. Las Gobasen bezala hemen ere tenpluak izan zitezkeen espazioak, gelak eta hilobiak aurkitu dira.

(Informazio iturria: wikipedia)

 Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko 

http://askemikel.blogspot.com/2022/07/las-gobas-eta-santorkariako-leizeak.html

Powered by Wikiloc

Larhun desde Bera

Dos dias antes había subido al Alba y esta vez pensaba subir al Larhun. Monte que visité por ultima vez como hace mas de...15 años?¿ Con la excusa de las ventas en la cima, intente engañarle a aita para que me acompañase, pero dijo que no, que pasando.
La idea era hacer una circular que saliera desde el mismo centro de Bera para disfrutar arriba de las vistas (según Mendikat, hacia el océano, que dista a 11,5km de la cima, la visibilidad es de 114 Km y hacia Piris, el pico del Midi d' Bigorre (2876 m), en el Pirineo central, se localiza a 150km.). Pero ya vereis luego por las fotos, que mi gozo en un pozo, ni vistas ni ná.
Y como tampoco me apeteció tomarme nada en las ventas de la cima, según llegué arriba, directo hacia el Larhun Txiki por la "cresta". El track que llevaba, pasaba por Urkilla y Larhun Txiki, pero dado que las vistas eran nulas en la cima, pase de "tachar" estas cimas.

A nivel mendizale, el Larhun y el Mendaur son para mi, los referentes en la zona. En el caso del Larhun se trata de la primera cumbre importante, de cierto relieve, del Pirineo empezando por el Oeste. Situada entre los pasos de Ibardin (315 m) y Lizuniaga (201 m), destaca sobre la bahía de Donibane Lohitzune. En la cima nos encontraremos un curioso tinglado formado por varias ventas (comer, beber y souvenirs varios), un emisor de televisión y la estación de un tren cremallera que asciende desde el Col de St. Ignace ( entre Ascain y Sare - Francia)

Mas info: https://zieft.blogspot.com/2022/07/larhun-desde-bera-nafarroa.html

Menditxiki: Ingelesen ur-jauzia (Korsika)

 

Ingelesen ur-jauzia Agnone haranean, Vizzavonatik gertu, ur-jauzi txiki talde bat da. Altuak eta ikusgarriak ez badira ere, bikainak dira. Ibilaldi hau ezin hobea da ibiltari zaleentzat Vizzavonako baso eder eta atseginean, Monte d 'Oro mendiaren oinean.

Ibilaldi hau aproposa da udan, bero garaian, ur putzu ugarien eta ur kristalinoen ertzean egarria freskatzeko eta asetzeko, nahiz eta udaberrian ur-jauziak ederragoak izango diren izotza urtzeak elikatuta.

Vizzavonako geltokiaren irteera erraz aurki daiteke; kartel batek ur-jauzietara iristeko jarraitu beharreko norabidea adierazten du. Zailtasunik gabe jarraituko diogu GR20ko baso-pistari, zuri-gorriz seinaleztatua, eta 3 kilometroko ibilaldiaren ondoren, itsas mailatik 1092 metrora dauden lehen ur-jauzietara iritsiko gara. Cascades des Anglais toki paregabea da Korsikan, bi dozena ur-jauzi txiki eskaintzen dituzte, igerileku naturalekin, bata bestearen atzetik errenkadan doazenak.

.

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko 

https://menditxiki1.blogspot.com/2022/07/ingelesaren-ur-jauzia-korsika.html

Powered by Wikiloc

Harrikulunka - Argibel - Alba desde Beartzun (Elizondo)

En la zona de Baztan, otra cosa no, pero montes, todos los que queramos... El caso es que vi un repor que hablaba de una "harrikulunka", un bloque que se mantiene en equilibrio sobre otra piedra, y me parecio una excusa perfecta para conocer esas cimas llenas de helechos y caballos,que hacen muga con Behe-Nafarroa (valle de Alduides)

Yo subí las cimas de Argibel y Peña Alba, pero se puede "alargar" sin complicarnos demasiado, y tachar las cimas de Eihartzeko Kaskoa, Larrabeltzeko Haitzak y Lizardi. Pese a hacer la ruta en fin de semana no me cruce mas que con un montañero frances cerca de Argibel y con algun casero que andaba revisando en 4x4 las palomeras.

Mas info: https://zieft.blogspot.com/2022/07/harrikulunka-argibel-alba-desde.html

Garagartzako haitzak

 

Ibilaldi hau burutzeko, Aizkorri eta Aratzera igotzeko erabili ohi den lekua hartuko dugu abiapuntutzat. Egun, pista zabala jarraituz, ibilgailuez Sandrati haitzuloaren magaleraino iritsi daiteke eta horrela, inguruko mendi garaietara igoera erraztu. Pistak bide zaharraren zatirik handienak ezabatu ditu, nahiz eta oraindik tarteka haren arrastoak aurkitzeko beta dugun. 

 

Kantauri eta Mediterraniar uren mugan dagoen Otzaurteko Benta ondoan aparkatuko dugu, Andra Mariaren baselizaren parean. Andikoetxea baserriaren ondotik igaro eta Sandratiren magaleraino iristen den pista zabalari helduko diogu metalezko ate bat igaro ostean. Erreka ezkerrera dugula sigi-sagan gorantz joko dugu, aldapa Beundara iristean leunduko delarik.

 

Atseden-gune honetan pista utzi eta, txabolaren ondotik ateratzen den bidea jarraituko dugu. Metro batzuk aurrerago bideak bi aukera eskainiko dizkigu, bata larrean zehar Unamendiko muinora igotzeko, bigarrena, berriz, aldapa txikia saihestu eta eskuin aldetik ateratzen den bide zabala jarraitzera gonbidatuko gaitu. Edozein aukeratuta ere Ultzamako lepora helduko gara.

 

Ultzamako lepoan parez pare dugun Txurruko puntara igotzeko malda motz eta pikoari ekingo diogu. Belarrezko alfonbra zapalduz poliki hasiko gara altuera irabazten eta, tontorrera iristean atseden txiki bat hartzea gustura hartuko dugu. Mendi tontor honek Aizkorri eta Altzaniako ikuspegi paregabea eskaintzen du eta inguratzen gaituen paisaiaz gozatzeko aukera baliatuko dugu. Aizkorriko gailurreria  arro azaltzen da pagadi trinkoen artetik eta eguzkiaren izpiak dotore islatzen dira harkaitzetan distira berezia emanez.

 

Sandratiko haitzuloak ederki markatzen du Aratzera hedatzen den pagadia eta honen gainetik, gaztelu garaiezin bat balitz bezala goititzen da bere gailur zabala. Bistarik kendu gabe, Altzaniako mendiei so geratuko gatzaizkie, denak lerrokaturik. Urrutiago, Entzia, Urbasa eta Andiako mendilerroak. Gure mendean, berriz, larreak eta Urdalurreko urtegia.

 

Txurruko punta atzean laga eta behean ikusiko ditugun pago batzuen aldera jaisten hasiko gara aldapa bizian. Ez dugu denbora asko beharko Garagartzako haitzen ondora ailegatzeko. Haitzen ondoan, txabola eta iturria, Naparaitz eta Zabalaitzen tontorren artean. Aurrez aurre, Gazteluberri haitza ikusten da eta bertan gaztelutxo baten arrastoak. Lurralde hauetan dauden mendi gehienak hareharrikoak badira ere, Garagartzakoak kareharrizkoak dira.

 

Naparaitzera igotzeko azken metroetan kontuz ibili behar da, eskarmentu piska bat behar da. Segidan, Zabalaitz aldera joko dugu eta honen ondoan Neolitiko garaiko trikuharria aurkituko dugu. Ez dugu ahaztu behar artzainak mendeetan zehar bizi izan direla inguru hauetan. Abiapuntura itzultzeko, SL-Gi 3004 bide balizatuaren marka zuri eta berdeek erakutsiko digute jarraitu beharko dugun bide zuzena.

 

Pagadian murgildu eta aldapa biziak berehala utziko gaitu errekaren ondoan. Antzuzkarreko tontorrera doan xenda eskuinera utzi eta,  apenas gorabeherarik duen xenda balizatutik erraz helduko gara Otzaurteko Bentara.

 

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko 

http://askemikel.blogspot.com/2020/06/garagartzako-haitzak.html

Powered by Wikiloc

Vía Lady Lister (220m, D/V+) en Panticosa.

 

Mai.

Buenas vistas sobre los Baños de Panticosa.

...

Croquis de sendero Límite.

<<Lady Lister es una vía de iniciación a la escalada de largos, con el objetivo de disfrutar de una excelente roca que pone a prueba la destreza en adherencia. El nombre es un homenaje a la pionera del montañismo, Anne Lister, que en 1838 fue la primera en coronar el Vignemale. Las vistas espectaculares del Balnerario de Panticosa y su entorno, la hacen atractiva y permite una corta aproximación. El premio al finalizar la escalada es contemplar todos los grandes picos desde Argualas hasta Forátula. >>

-Sendero Límite.

En septiembre del año pasado Julio Benedé, Isabel Armendariz y Enrique Recio de los "Sendero Límite", terminaron de abrir una segunda línea de chapas al Molondro, una característica protuberancia rocosa sobre la orilla izquierda de la segunda parte del Barranco de Caldarés. L@s aragoneses nos presentan ahora sus 220 metrazos de roca compacta tumbada (310 metros si les sumamos los jardines), primero por el Molondrín, el hermano pequeño del Molondro, y tras unos metros de pinar caminando, una segunda parte muy bonita siempre a la derecha de la Vía del Molondro (V-), destacando la gran placa lisa del quinto largo (V+), que para evitar el "cerillazo" hay que adherenciar fino. Termina con dos bonitos diedros entre terrazas en la parte cimera. 

A la vía le han puesto el nombre de la pionera pirineista Lady Lister, un referente feminista en Europa, a la que por cierto, dedicaron una serie de televisión en 2019 la BBC y HBO. Lister se atrevió a romper todos los convencionalismos de la sociedad británica del siglo XIX y siempre hizo lo que le vino en gana, destacando como empresaria, escritora y gran amante de los viajes, cuando no entró en política... 

<< Anne Lister (1791-1840),  ha pasado a la historia como «la primera lesbiana oficial»: amó a diversas mujeres (Eliza Raine, Marianne Belcombre y Ann Walker, con quien vivió como si fuera su auténtica esposa en un tiempo donde la homosexualidad estaba perseguida), lo contó en 24 volúmenes y dos cuadernos con un lenguaje cifrado.>>

-Heraldo de Aragón.

La aristócrata inglesa hizo en 1830 la primera ascensión femenina al Monte Perdido, y 8 años después protagonizó la primera oficial absoluta al Vignemale (3289m). En los diarios que comenzara a escribir con 15 años hasta su muerte con 49 en el Caúcaso, describe un Pirineo hechizante y primitivo hace casi dos siglos. El viaje al Vignemale lo haría junto a Ann Walker, su gran amor, aunque la familia de Lady Lister terminaría negándole la herencia de la aristócrata tras su muerte dos años después. Ann acabaría encerrada en un sanatorio señalada como demente....

La ascensión al punto culminante del Pirineo Francés tuvo mucha controversia porque Anne rivalizaba en aquel agosto de 1838 con el Principe de Moscowa (hijo del mariscal Ney), por convertirse ante notario en la primera ascensionista oficial del Vignemale. El Príncipe de Moskowa realizaría la segunda ascensión el 11 de agosto (cuatro días después que Anne), y el relato de su ascensión se publicaría el 13 de septiembre del mismo año en la "Revue des Deux Mondes", publicación francesa mensual, donde silenció su precedente femenino. Finalmente, los veinticuatro volúmenes del diario manuscrito inédito de Ann Lister (1817-1840) fueron descubiertos en la biblioteca de Halifax (Yorkshire) 130 años después, descubriéndose que esta había realizado la primera ascensión documentada a esta cumbre pirenaica, publicándose ipso facto en la prestigiosa revista Alpine Journal para sorpresa de mucha gente. Asimismo, la escritora Luc Mary publicaría  una versión en 1969 mucho más completa de la historia.

En estos tiempos donde continúan ocultándose los éxitos, hitos y las grandes actividades de montaña hechas por mujeres (visibilización y empoderamiento solo si se juega al rol que marca el sistema y las redes sociales), Lady Lister es un gran ejemplo inspirador de empoderamiento real feminista. 

Primer puente sobre el Barranco de Caldarés.

Muro de inicio en el V- del cuarto largo.

Algún tumbarral de vez en cuando.

Liso hasta decir basta.

El GREIM...

Placote de V+.

Resalte de V- del largo 8.

Kuku!

Penúltimo largo; diedrito de IV+

Último largo (V-)

Y yo con estos pelos.

Caldarés paradisíaco.

...

Ederra!

 

Menditxiki: Matxinbrao bidea

 

Matxinbrao pasealekua Arabako Errioxako Bastidako lurretan hedatzen da. Herriaren goiko aldetik abituko gara, Kristoren ermitaren ondotik pasa eta gero, La Mota muinora igoko gara. Bertatik Errioxako mahastien eta herriaren ikuspegi zabalak izango ditugu.

Gain hau, San Gines atsedenlekuarekin lotzen duen 2 kilometroko ibilbidean zehar, Pedro Pablo bertako artistak apaindutako artelan berezi eta ikusgarriak ikusiko ditugu, baita ere akueduktu zaharraren arrastoak. Irudi bereziak ingurune paregabe batean txertaturik, eta dena, Toloño mendiaren magalean txertaturik.

San Gines atsedenlekura heldu eta gero, aukera desberdinak ditugu Bastidara itzultzeko. Lehenengoa, etorritako bidetik atzera egitea, bestea, berriz, errepidean zehar jaitsiko gara San Andreseko akueduktuaren arrasto bikainak ikusi ahal izateko.

Klikatu hemen ARGAZKIAK ikusteko 

https://menditxiki1.blogspot.com/2022/06/matxinbrao-bidea.html

Powered by Wikiloc