Páginas
lunes, 14 de abril de 2025
Cueva de Peña Miel Superior 1
sábado, 12 de abril de 2025
Urdallueko harana
Artikutza
inguratzen duten mendien magaletatik esekitzen diren baso trinko eta sakonetan
ezkutatzen dira iraganaren lekuko isilak. Haran estuen bihotzean murgiltzen
bagara, egun naturaren altzoan lokarturik dauden historiaren pasarteak irakurri
ahal izango ditugu eta errekastoen urek zizelatu dituzten paraje hauek ezagutuz
gero, ohartuko gara mendeetan zehar izan duten garrantzia. Garai bateko
jarduera desberdinen aztarnak aurkituko ditugu bazter guztietan, baita
misterioz betetako inguruak ere. Bizimodu desberdinen eta bertako errekurtso
naturalen ustiapen ugarien lekuko izan diren lur hauetan iraganak loak hartu
du.
Artikutza |
Artikutza
Frontoiaren
ondotik doan bidea hartu eta ezkerretik ateratzen den pistatik, Enobietako
urtegirako norabidea hartu dugu. Aurrera jarraitu eta bihurgune nabarmen batera
heltzean, langa igaro eta eskuinera jo dugu errekaren ondoan dagoen zubitxora
iristeko. Hau pasa eta ezkerrera hartu behar da, errekaren ondotik metro batzuk
betez. Bide zaharra Otarango pagadian murgiltzen da sigi-sagan altuera hartuz.
Artikutza |
Otaran
Artikutzan ekosistema ezberdinak
aurkitu badaitezke ere, pagadiak dira urtegiaren inguruko lurrak estaltzen
dituzten komunitate handienak. Hauen azpian eta beraien estaldura dentsoa
izaki, lurra biluzik dagoela esan daiteke, orbela eta goroldioa izanik beren
biztanlerik ugari eta nabarmenenak. Zenbait onddo ere aurki daitezke ingurune
hauetan, baina agian beren tamaina eta hazteko lekuarengatik (pago enborretan)
ardagaiak, enbor zaharren apaingarri gisa, ikusgarrienak suertatzen dira. Baina
pagadiek mundu oso bat ezkutatzen dute, ekosistema honen oreka mantentzen duten
biztanleak ugariak izanik.
![]() |
Otarango pagadia |
Enbor luzeko
pago gazte askok osaturiko pagadi ikusgarri bezain eder honetan murgildurik,
orbelak lurra erabat estaltzen du eta tarteka bidea ikusgaitza da. Pagaditik
ateratzean, Goizarindik Beltzuntzera
doan pista batekin egin dugu topo. Metro gutxi batzuk aurrerago, berriz,
ezkerrera hartu eta Urdallueko pagadian barneratzen den beste xenda bat
jarraitu dugu. Pago-enborrean marka gorria.
![]() |
Pagadia zeharkatuz |
Urdallue
Pagadia zeharkatzen
duen bidezidorra segituz, laster sakanaren hondora iritsi gara. Enborrez
eratutako zubitxo bat zeharkatu dugu beste aldera pasatzeko. Urdallueko
burdinola eta baserri-multzo zaharraren aztarnekin aurrez aurre egin dugu topo.
Denboraren poderioz, natura pixkanaka eraikin hauek guztiak estaliz joan da eta
egun zail samarra gertatzen da eraikin horien egitura osoa nabarmentzea.
![]() |
Urdallue |
Artikutzan
lau dira ezagutzen diren burdinola hidraulikoak, Urdallue, Elama, Goizarin eta
Artikutzako parajeetan kokatutakoa. Burdinola hidrauliko baten egituran hiru
zati dira berezigarrienak: uharka, arragoa (mineralen kiskaltze-labea) eta
lantegia. Azken honek oso egitura konplexua zuen, albo batean gurpil
hidraulikoak kokatzen ziren ardatzak mugiarazteko; gurpil hauek gabia eta
hauspoa martxan jartzen zituzten. Hauekin batera beste zenbait dependentzi
eraikitzen ziren, hala nola langileen bizitokiak, kiskaldutako mineral eta
egur-ikatzarentzat biltegiak eta “Olaetxea” edo burdinolaren arrendatariaren
bizilekua.
Orreagako Kolegiataren mugarria |
Industria metalurgikoarekin
guztiz loturik zegoen ikazkintza izan da paisaia eraldatu duen beste
jardueretako bat eta horren lekuko pagadietan aurki daitezkeen “txondor-plaza”
(txondorrak eraikitzeko plataformak) ugariak. Ekonomi guztia egurraren inguruan
oinarrituta zegoenez, jarduera industrial honek eragin nabarmena izan zuen
Artikutzako basoetan. Gaur egun, paraje hauek isiltasunean murgildurik daude,
eta naturak galdutako espazioa berreskuratu du.
Artikutza |
Ubidea
Baserri-multzoa
utzi eta sakanaren ezker aldeko mendialdetik doan bide zabala jarraitu dugu.
Berehala, Lapurzulo izenez ezaguna den meatzal ingurura iritsi gara eta
aurrerago, garai batean Ollagarate errekatik Lizarurdiñetako deposituraino ura
garraiatzen zuen ubide bat aurkitu dugu, honek herritik gertu zegoen zentral
bat elikatzen baitzuen. Bidea, ubidearen ondotik doa depositura iritsi arte.
Segidan Lizarurdiñetatik jaisten den pista segitu dugu eta seinale zuri eta
horiak jarraituz urtegia inguratzen duen pistara heldu gara. Hemendik herrira,
urtegiaren hormaren ondotik pasatzen den zidorretik jaitsi gara, egurrezko
hesolak erakusten duen norabidean.
Klikatu
hemen ARGAZKIAK ikusteko
http://askemikel.blogspot.com/2019/01/urdallueko-harana_25.html
miércoles, 9 de abril de 2025
Campas de Oltza, Askiolagaina y Argazki Koba
Esta semana os propongo acercarnos a las campas de Oltza (Gipuzkoa) desde el parking de Zumarraundi (municipio de Zalduondo) subiendo al Askiolagaina y visitando un par de cuevas, una excursión de unos 12 km. ida y vuelta y 450 metros de desnivel.
La primera parte del recorrido, que resumo a continuación, la explico con detalle en una publicación anterior (https://pateandoalava.blogspot.com/2024/12/aizkorri-y-aketegi-parte-1.html). Desde el fondo del parking (coordenadas: 42.922955, -2.321590) tomamos una senda que sube por la vaguada hasta el punto 42.924974, -2.322842, donde tomamos a la derecha.
En el punto 42.928602, -2.323915 llegamos a la calzada medieval, que seguimos hasta unos 50 metros antes del puerto de Lizarrate (coordenadas 42.931197, -2.323609), donde salimos por una senda a la izquierda, que es el Camino Ignaciano, señalizado con flechas naranja y marcas rojas y blancas que nos ayudarán a no perdernos. Por si acaso, en los puntos 42.931638, -2.325685 y 42.931833, -2.325955 tomar el ramal de la derecha, y en el punto 42.932761, -2.326558 seguir a la izquierda y subir la cuesta.
Continuamos la GR (izquierda) hasta el punto 42.933668, -2.333570 donde, después de disfrutar de las vistas de la sierra (derecha), salimos por la izquierda y caminamos 50 metros hasta un poste: el buzón montañero del Askiolagaina (coordenadas 42.933668, -2.333570), que hemos subido sin percatarnos.
Regresamos al punto anterior y continuamos por la GR (y Camino Ignaciano) que, en el punto 42.934122, -2.335429 se une a una pista forestal, en el punto 42.936047, -2.338840 se separa y en el punto 42.938890, -2.344138 se vuelve a unir. A partir de aquí nos olvidamos de la GR y seguimos la pista descendente. Junto a esa pista encontraremos un dolmen (Pagomakor, coordenadas 42.944359, -2.345812) y un crómlech (Mairubaratza, coordenadas 42.946367, -2.346235), aunque para ojos inexpertos como los míos, son solo meros montones de piedras.
En el punto 42.946367, -2.346235 abandonamos la pista para tomar el camino a la derecha que nos llevará directos a las campas de Oltza, pero antes salimos a la derecha en el punto 42.947483, -2.345292 y nos dirigimos campo a través a la primera cueva (Abaroleku, coordenadas 42.947087, -2.344153), una cueva con dos bocas mucho estiércol que pronto se estrecha en una gatera.
Retomamos el camino y lo volvemos a abandonar en el punto 42.948334, -2.344449 para buscar Argazki koba. Para llegar, seguir campo a través los siguientes puntos: 42.948528, -2.344331; 42.948707, -2.344073; 42.949130, -2.344184; 42.949464, -2.344087 y 42.949631, -2.344181, donde se ubica la entrada. Se trata de una cueva con bonitas formaciones y una segunda entrada bastante estrecha.
Regresamos al camino y continuamos hasta las inmediaciones de las bordas de las campas de Oltza (coordenadas 42.949300, -2.337992) donde, además de admirar el extraordinario paisaje, podemos acercarnos a otras cavidades, en principio de menos interés. Las dos primeras están en el extenso roquedal al otro lado de las construcciones (coordenadas 42.950460, -2.337178 y 42.950414, -2.337252) Se trata de dos pequeñas cavidades, una de ellas llena de basura. La tercera está a unos 300 metros al sur del punto anterior (coordenadas 42.946622, -2.335538), y su entrada es una gatera con fuerte pendiente descendente que mejor dejaremos para gente experta.
Disfrutad de la excursión y, como siempre, no olvidéis respetar las formaciones y a los habitantes de la oscuridad. ¡Hasta dentro de tres semanas!
Las coordenadas son WGS84 (EPSG:4326), el sistema en que se basa el GPS
y el que usan muchas aplicaciones.
Podéis ver el resto de las fotos y/o
vídeos de esta ruta en https://pateandoalava.blogspot.com/2025/04/campas-de-oltza-askiolagaina-y-argazki.html,
junto a más de un centenar de otras excursiones..
sábado, 5 de abril de 2025
Menditxiki: Mendata eta Sakonetako flyscha
jueves, 3 de abril de 2025
⛰️CALMA ALTA, ⛰️PICO GRATALeta ⛰️PEÑA GRATAL, Arguis Urtegitik
Huesca-tik Piriniora joaterakoan Monrepós mendatetik, mendatearen ezkerrean itxura dotoreko tontor bat ikusten da. Askotan pentsatu izan dugu bertara igotzea, baina atzeratzen joan da proiektoa. Badakigu Gratal izena duela, eta behin bere sakonean dauden Gorgas de San Julián ezagutzen izan ginen. Ibilbidea Toki interesgarria hau ere. Baina, bada garaia tontorrak ezagutzeko!![]() | ||||||||||
2025-03-15 Larunbata da, eguraldi ona dago iragarrita, eta garai honetako astebukaera guztiak bezala, Tena bailara eskiadorez "petatuta" eta errepideak kola luzeekin. Horrela ba, Sabiñanigo-tik Monrepós igaro eta Arguis urtegira heldu gara. Presaren ondoan dagoen aparkalekuan utzi dugu kotxea. Hego aldetik, Nueno-tik ere igo daiteke, baina guk alde hau aukeratu dugu.
|